Tóm tắt: Công nghệ số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hầu hết các khía cạnh của cuộc sống của chúng ta, đặc biệt đối với thanh niên tại Việt Nam, công nghệ số mang lại cơ hội và đồng thời cũng gây ra những thách thức cho thanh niên. Với tiềm năng của nó trong việc cải thiện giáo dục và kết quả giáo dục, công nghệ số có thể giúp nâng cao trình độ và kỹ năng của thanh niên Việt Nam. Tuy nhiên, sự bùng nổ của công nghệ số cũng đã tạo ra những thách thức mới. Thanh niên Việt Nam đang phải đối mặt với những rủi ro phức tạp liên quan đến thế giới kỹ thuật số, bao gồm các mối đe dọa về an ninh mạng, tin tặc, bạo lực trực tuyến, nghiện game và nội dung trái phép. Mặc dù có những thách thức, nhưng trong tương lai, công nghệ số vẫn có nhiều tiềm năng để trở thành một yếu tố tích cực tại Việt Nam. Một cơ hội quan trọng cho thanh niên là khả năng tận dụng công nghệ số để bảo tồn giá trị và văn hóa truyền thống của Việt Nam. Thông qua việc phát triển ứng dụng kết nối giữa công nghệ số và giá trị văn hóa, thanh niên có thể giúp đẩy mạnh việc bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, để đảm bảo việc sử dụng công nghệ số hợp lý, cần có những hướng dẫn và quy định phù hợp, cũng như việc giáo dục thanh niên để nâng cao nhận thức và trách nhiệm với việc sử dụng công nghệ số. Bài nghiên cứu sẽ đi sâu phân tích các tiềm năng và thách thức của công nghệ số đối với nỗ lực theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của thanh niên Việt Nam. Nghiên cứu cũng đưa ra những hướng phát triển và đề xuất về tương lai của biện pháp cân bằng giữa sự phát triển của công nghệ số và sự giữ gìn giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước Việt Nam.
Từ khóa: Công nghệ số, thanh niên, thanh niên Việt Nam, giá trị truyền thống, nhân văn
Abstract: Digital technology has become an essential part of almost every aspect of our lives, especially for young people in Vietnam. Digital technology provides opportunities as well as challenges for Vietnamese youth. With its potential to improve education and academic outcomes, digital technology can help enhance the skills and knowledge of Vietnamese youth. However, the explosion of digital technology has also created new challenges. Vietnamese youth are facing complex risks related to the digital world, including cyber threats, hackers, online violence, gaming addiction, and illegal content. Despite such challenges, there is still considerable potential for digital technology to become a positive factor in Vietnam’s future. An important opportunity for youth is the ability to utilize digital technology to preserve and promote the values and traditions of Vietnam. By developing applications that connect digital technology with cultural values, youth can help enhance the preservation and development of traditional values in modern society. However, to ensure appropriate use of digital technology, appropriate guidelines and regulations are needed, as well as education for youth to raise awareness and responsibility in digital technology use. The research will delve deeper into the potential and challenges of digital technology in pursuing the cultural and humanistic values of Vietnamese youth. The study will also propose future development directions and a balance between digital technology development and the preservation of traditional values and humanity in Vietnam.
Key words: Digital technology, youth, vietnamese youth, traditional values, humanitarianism.
- Đặt vấn đề
Công nghệ số đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của thanh niên Việt Nam. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, thanh niên Việt Nam có khả năng tiếp cận với những nền tảng số phức tạp và tiên tiến hơn bao giờ hết. Một mặt, công nghệ số mang lại tiềm năng nâng cao trình độ và tầm quan trọng của việc nỗ lực theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn. Có nhiều trang thiết bị và ứng dụng công nghệ số được sử dụng trong giáo dục, giúp thanh niên Việt Nam truy cập vào các nguồn tài nguyên giáo dục trên toàn cầu, nâng cao trình độ học vấn và phát triển kỹ năng một cách toàn diện. Công nghệ số đã đem lại nhiều tiện ích, giúp thanh niên Việt Nam tiếp cận, cập nhật thông tin một cách nhanh chóng và thuận tiện hơn. Một số trang web, trò chơi, ứng dụng và nền tảng trực tuyến cũng giúp thanh niên Việt Nam tiếp cận với tin tức, kiến thức và cơ hội mới, đồng thời giúp tăng cường khả năng kết nối và giao tiếp với những người khác trên toàn thế giới tạo ra nhiều cơ hội mới cho cuộc sống của mình không chỉ trong lĩnh vực học tập và nghề nghiệp, mà còn trong lĩnh vực sáng tạo, khởi nghiệp. Điều này giúp thanh niên Việt Nam phát triển mối quan hệ xã hội, tăng cường sự đa dạng văn hoá và lĩnh hội những giá trị nhân văn và truyền thống. Từ công nghệ số thanh niên Việt Nam có thể cập nhật nhanh chóng và chuẩn bị tốt hơn cho tương lai của mình.
Tuy nhiên, trên một mặt khác, những tiềm năng mà công nghệ số mang lại cũng đi kèm với những thách thức. Các vấn đề bảo mật thông tin và an ninh mạng trở thành mối quan tâm hàng đầu khi sử dụng công nghệ số. Việc chịu ảnh hưởng tiêu cực từ mạng xã hội hoặc game online gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý và thể chất. Việc sử dụng thông tin sai lệch, dẫn đến hiểu nhầm và những hậu quả khôn lường ám ảnh nhiều phụ huynh chỉ ra rủi ro cho sức khỏe tâm lý và tầm nhìn của thanh niên. Nếu không có kỹ năng và ý thức sử dụng đúng đắn các nền tảng công nghệ số, thanh niên Việt Nam có thể dễ dàng rơi vào những hiểm họa tiềm tàng.
Công nghệ số là một lực lượng to lớn trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, mang lại nhiều giá trị gia tăng, cải tiến và tiện ích cho cuộc sống của con người. Tuy nhiên, cũng có những tác động tiêu cực của công nghệ số đến xã hội và cá nhân. Do đó, khái niệm “Hai mặt của các ảnh hưởng của công nghệ số” được sử dụng để diễn tả ý nghĩa đó. Và có thể hiểu theo cách đơn giản là diễn tả sự tương phản giữa những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của công nghệ số đến cuộc sống của con người và xã hội.
Tầm quan trọng của công nghệ số trong cuộc sống của thanh niên Việt Nam là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, để sử dụng công nghệ số một cách hiệu quả và bền vững, thanh niên Việt Nam cần có kiến thức và kỹ năng thiết yếu, cũng như ý thức đúng đắn về việc sử dụng công nghệ số một cách có trách nhiệm, đưa ra các giải pháp và hướng tiếp cận một cách hợp lý. Đồng thời, việc duy trì và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn là vô cùng quan trọng để giúp thanh niên Việt Nam có khả năng thích ứng và phát triển trong môi trường công nghệ số tiên tiến.
Mục đích của vấn đề này là nghiên cứu về hai mặt của các ảnh hưởng của công nghệ số đối với thanh niên Việt Nam: tiềm năng nâng cao trình độ và tầm quan trọng của việc nỗ lực theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn, cũng như thách thức mới mà công nghệ số đem lại. Sẽ tập trung vào việc khảo sát tác động của công nghệ số đối với thanh niên Việt Nam, đặc biệt là tác động đối với trình độ và giá trị truyền thống của thanh niên Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu bao gồm thanh niên là cốt lỗi, các chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ, xã hội và giáo dục, cũng như chính phủ và các tổ chức phi chính phủ quan tâm đến việc đảm bảo sự phát triển bền vững cho thanh niên Việt Nam trong thời đại số. Nghiên cứu này sẽ cho phép đánh giá được ảnh hưởng của công nghệ số đối với thanh niên Việt Nam và cung cấp thông tin về những kỹ năng và giá trị nào được thể hiện và cần được thúc đẩy trong quá trình sử dụng công nghệ số. Đồng thời, nghiên cứu này cũng đề xuất các giải pháp và hướng tiếp cận hợp lý để giúp thanh niên Việt Nam sử dụng công nghệ số một cách hiệu quả và có trách nhiệm, đồng thời giữ gìn và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước.
- Tiềm năng của công nghệ số đối với nâng cao trình độ của thanh niên Việt Nam
Tiềm năng của công nghệ số trong việc nâng cao trình độ của thanh niên Việt Nam là một chủ đề được quan tâm đến. Công nghệ số được xem là một công cụ hữu ích giúp thanh niên Việt Nam có cơ hội tiếp cận các tài nguyên giáo dục, nâng cao trình độ và phát triển kỹ năng số cũng như phát triển kỹ năng khác một cách toàn diện. Dưới đây là một vài đặc điểm của tiềm năng của công nghệ số đối với nâng cao trình độ của thanh niên Việt Nam:
Một là, tiếp cận các tài nguyên giáo dục trực tuyến. Thanh niên Việt Nam có thể truy cập vào nguồn tài liệu học liệu trực tuyến nhanh chóng và dễ dàng. Hiện tại, có hơn 1 triệu trang web giáo dục và hơn 20.000 ứng dụng học tập trên thiết bị di động được phát triển trên toàn cầu. Trong đó, có rất nhiều trang web giáo dục và ứng dụng di động được chuyên biệt hóa cho người Việt Nam, cung cấp thông tin, tài liệu học liệu trực tuyến với nhiều chủ đề từ cơ bản đến chuyên sâu. Các nền tảng trực tuyến và phần mềm giáo dục như Coursera, Khan Academy, edX, Class Central,.. cung cấp nhiều khoá học miễn phí và được cập nhật thường xuyên giúp cho thanh niên Việt Nam có thể tiếp cận nhiều kiến thức mới. Các hình thức học tập trực tuyến không yêu cầu điều kiện đặc biệt nào trừ việc có một thiết bị kết nối Internet, do đó, đối tượng được hưởng lợi là thanh niên Việt Nam với đủ độ tuổi cũng như điều kiện học tập và làm việc.
| Tên nền giáo dục trực tuyến | Số lượng khóa học |
| edX | Hơn 1.300 |
| Coursera | Hơn 4.000 |
| Khan Academy | Hơn 10.000 |
| Udemy | Hơn 150.000 |
Bảng 1: Số lượng khóa học trên các nền tảng giáo dục trực tuyến năm 2023
(Nguồn: Tác giả tổng hợp – năm 2023)
Hai là, tăng cường khả năng học tập độc lập. Công nghệ số cho phép học viên tự điều chỉnh tốc độ học tập của mình. Những người có nhu cầu học tập nhanh và hiệu quả có thể tập trung vào các chủ đề cụ thể và dùng các hướng dẫn dễ hiểu. Những người học chậm hơn có thể lặp lại nội dung học nhiều lần và rèn luyện những kỹ năng cần thiết. Cơ hội học tập từ xa từ đó cũng được phát triển. Các trường đại học và cao đẳng Việt Nam hiện nay cũng đã sử dụng công nghệ số để đưa các lớp học trực tuyến, điều này giúp cho các sinh viên có thể học tập mà không cần phải đến trường. Số liệu thống kê từ nghiên cứu cho thấy 68% học viên trực tuyến cho biết việc học trực tuyến giúp họ học tập một cách độc lập và tự tin hơn. Hơn nữa, nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc học tập trực tuyến giúp học viên giảm thiểu tình trạng bỏ dở trong quá trình học tập.
| Tỷ lệ thanh niên sử dụng Internet và điện thoại thông minh để học tập | Tỷ lệ |
| Sử dụng điện thoại thông minh để học tập | 70.4% |
| Sử dụng Internet để tìm kiếm thông tin cho việc học tập và nghiên cứu | 84.9% |
| Sử dụng các ứng dụng học tập trực tuyến | 62.6% |
| Sử dụng Internet để xem video giảng dạy và học online | 57.8% |
Bảng 2: Tỷ lệ thanh niên sử dụng Internet và điện thoại thông minh để học tập
(Nguồn: Tác giả tổng hợp – năm 2023)
Ba là, phát triển kỹ năng tương tác xã hội. Công nghệ số giúp thanh niên Việt Nam có thể tương tác với những người khác một cách dễ dàng, học hỏi từ người khác và tạo mối quan hệ xã hội. Nó giúp tăng cường khả năng giao tiếp và tư duy phản biện. Nghiên cứu cho thấy 77% của số lượng người sử dụng mạng xã hội là nhóm tuổi từ 18-34. Các nền tảng này như Facebook, Instagram và TikTok giúp thanh niên Việt Nam có cơ hội tương tác với người khác một cách dễ dàng.
| Kênh kết nối xã hội | Số lượng người dùng Việt Nam (triệu người) |
| 66.2 | |
| Youtube | 63 |
| Tiktok | 50.6 |
| 13 | |
| 6 | |
| Linkedln | 5.2 |
Bảng 3: Số lượng người dùng Việt Nam sử dụng các kênh kết nối xã hội
(Nguồn: Tác giả tổng hợp – năm 2023)
Bốn là, giúp phát triển năng lực kỹ thuật số. Những thanh niên Việt Nam trải qua quá trình học tập và rèn luyện kỹ thuật số có thể phát triển kỹ năng và năng lực kỹ thuật số, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động hiện nay. Theo ước tính của Tổ chức Kinh tế Hợp tác và Phát triển (OECD), số lượng người sử dụng Internet tại Việt Nam từ năm 2000 đến năm 2020 tăng từ 200.000 lên 60 triệu. Việc này đã cải thiện khả năng quản lý và sử dụng công nghệ thông tin ít nhất ở mức cơ bản, giúp thanh niên Việt Nam trở nên thông thạo hơn trong việc sử dụng máy tính và các thiết bị di động. Công nghệ số là một công cụ đắc lực để thanh niên có thể phát triển kỹ năng kỹ thuật số, bao gồm lập trình, thiết kế đồ hoạ, kỹ năng quản lý website, kỹ năng xử lý văn bản và dữ liệu.
Năm là, cung cấp cơ hội học tập và rèn luyện mới. Công nghệ số cho phép thanh niên Việt Nam truy cập vào các chương trình học tập trực tuyến miễn phí hoặc với chi phí thấp, như các khóa học trực tuyến của các trường đại học nổi tiếng, các trang web học tập và ứng dụng di động. Nó cũng giúp cung cấp các công việc mới tại các công ty công nghệ thông tin liên quan đến phát triển sản phẩm số. Theo báo cáo mới nhất của ứng dụng học trực tuyến Coursera, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có số lượng học viên đăng ký khóa học trực tuyến tại Coursera tăng nhanh nhất đồng thời cũng là quốc gia có nhiều người học trực tuyến nhất Đông Nam Á.
Sáu là, tạo ra cơ hội kinh doanh mới. Công nghệ số cũng cung cấp cơ hội cho thanh niên Việt Nam để sáng tạo, phát triển các ý tưởng kinh doanh mới và khởi nghiệp. Các thanh niên Việt Nam có thể tạo dựng sản phẩm và dịch vụ mới và khai thác tiềm năng của mạng Internet để tiếp cận khách hàng. Theo thống kê của Bộ Công Thương, việc khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin đang ngày càng được nhiều thanh niên Việt Nam quan tâm. Từ năm 2016 đến 2020, số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực này tăng 2,5 lần so với 5 năm trước đó.
Bảy là, tiết kiệm thời gian và chi phí. Sử dụng công nghệ số giúp tiết kiệm thời gian và chi phí di chuyển, giúp thanh niên Việt Nam thích nghi với các thay đổi nhanh chóng trong công nghệ. Việc tiết kiệm thời gian và chi phí này có thể giúp thanh niên Việt Nam tập trung vào những hoạt động khác như công việc, học tập thêm, phát triển kỹ năng và sở thích riêng của mình. Việc học trực tuyến giúp đơn giản hóa việc di chuyển đến trường học hoặc các lớp học ngoại ngữ. Một nghiên cứu của UNESCO cho biết, mỗi học sinh bình thường tại TP. Hồ Chí Minh mất khoảng 23 phút di chuyển đến trường và trở lại nhà, trong khi đó học trực tuyến giúp học sinh tiết kiệm được lượng thời gian này.
| Năm học | Số lượng sinh viên của hệ thống đại học hệ từ xa |
| 2007-2008 | 11.579 |
| 2011-2012 | 65.391 |
| 2015-2016 | 203.542 |
| 2019-2020 | 269.870 |
| 2021 – 2022 | 360.732 |
Bảng 4: Số lượng sinh viên của hệ thống đại học hệ từ xa các năm
(Nguồn: Tác giả tổng hợp – năm 2023)
Tám là, khai thác tiềm năng sáng tạo. Công nghệ số cung cấp những công cụ sáng tạo mới để thanh niên Việt Nam có thể khai thác và phát triển sức sáng tạo của mình. Với các ứng dụng di động, trang web tùy chỉnh, các nền tảng video và phát sóng trực tuyến, các thanh niên Việt Nam có thể truyền tải các ý tưởng sáng tạo và sản xuất nội dung giải trí tại nhà. Hiện tại, tại cổng thông tin trực tuyến “Ngân hàng ý tưởng sáng tạo Thanh niên Việt Nam” của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã ghi nhận 3.624.433 ý tưởng, sáng kiến của đoàn viên, thanh niên trên cả nước.
Chín là, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững. Công nghệ số có thể giúp thanh niên Việt Nam tiếp cận những giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước thông qua các hình thức như tài liệu số, phim, văn học số, hai hoặc ba quảng cáo, video giáo dục,.. Những hình thức này có khả năng khai thác và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn, truyền thông với mọi người là một cách hữu hiệu để quảng bá cho giá trị văn hóa Việt Nam.
Trên đây là những tiềm năng mà công nghệ số có thể đem lại để nâng cao trình độ cho thanh niên Việt Nam. Công nghệ số đang giúp thanh niên Việt Nam mở rộng cơ hội học tập, tăng cường khả năng phát triển kỹ năng và năng lực kỹ thuật số và giúp gia tăng khả năng tương tác xã hội một cách hiệu quả. Công nghệ số đang mở ra một thế giới mới cho thanh niên Việt Nam để tìm kiếm kiến thức và kỹ năng để phát triển tốt hơn cho tương lai.
- Thách thức của công nghệ số đối với việc theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của thanh niên Việt Nam
Việc phát triển công nghệ số đã tạo ra nhiều cơ hội mới cho thanh niên Việt Nam, tuy nhiên nó cũng tạo ra nhiều thách thức đối với việc theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước. Tác giả chỉ ra một số thách thức sau đây:
Một là, thiếu tinh thần trách nhiệm xã hội và giá trị đạo đức. Sự phát triển của công nghệ số có thể ảnh hưởng đến giá trị đạo đức của một số thành niên Việt Nam. Ví dụ, việc sử dụng mạng xã hội để lan truyền thông tin sai lệch trên mạng xã hội, việc chia sẻ thông tin bất lợi và viện cớ để đạt được mục đích riêng. Việc này đã làm mất niềm tin của người dùng và ảnh hưởng đến sự phát triển của các giá trị truyền thống Việt Nam. Theo một khảo sát của một công ty dịch vụ công nghệ những người dùng mạng xã hội tại Việt Nam, tới hơn 60% số người dùng trẻ tuổi đã từng giải quyết vấn đề cá nhân của mình bằng cách đưa thông tin sai lệch lên mạng xã hội. Theo khảo sát tại một số trường đại học tại Việt Nam, 41,8% sinh viên sử dụng mạng xã hội nhắn tin trong giờ học.
Hai là, phân mảnh văn hóa của xã hội. Công nghệ số có thể tạo ra phân mảnh văn hóa, khiến cho các thanh niên Việt Nam không thuộc đúng vào một truyền thống và giá trị chung mà họ có thể thấu hiểu. Việc khám phá những giá trị khác nhau và chuyển đổi giữa chúng có thể là một thách thức đối với thanh niên Việt Nam. Theo báo cáo của kênh nghiên cứu thị trường Q&Me, tới 90% người dùng Internet tại Việt Nam sử dụng Facebook, trong khi đó, lượng người dùng của các ứng dụng khác, chẳng hạn như Mocha và Zalo, chỉ chiếm tỷ lệ thấp hơn. Theo báo cáo của Viện Phát triển Giáo dục và Trí tuệ Việt, hầu hết các sinh viên đại học và cao đẳng tại Việt Nam chưa quan tâm đến những tác động tiêu cực của công nghệ số.
Ba là, hao mòn các giá trị truyền thống của Việt Nam. Sự phát triển của công nghệ số có thể ảnh hưởng đến việc bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam. Với thế giới đang ngày một toàn cầu hóa, các giá trị đặc trưng của Việt Nam đang gặp nhiều áp lực để thích nghi với những thay đổi và tiến hóa của thế giới. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam, trong năm 2019, doanh thu của thị trường online tại Việt Nam đạt hơn 13 tỷ USD, ảnh hưởng đến các phương tiện truyền thống của Việt Nam như thị trường sách và báo chí. Các đề xuất chính trị và thay đổi pháp lý đang được quan tâm hơn đến việc bảo vệ những giá trị truyền thống của Việt Nam trong thời đại số.
Bốn là, thiếu kết nối giữa công nghệ số và giá trị truyền thống của Việt Nam. Một số thanh niên Việt Nam chưa có đủ kinh nghiệm hoặc kiến thức cần thiết để tận dụng các công nghệ số phát triển nhằm tôn vinh và duy trì các giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước. Việc này đòi hỏi cần có sự đào tạo và khích lệ, giúp thanh niên Việt Nam trở nên cảm thông về các giá trị này và phát triển các giải pháp thích hợp để kết nối giữa công nghệ và giá trị truyền thống của Việt Nam.
Năm là, thiếu kiến thức và kỹ năng kỹ thuật. Một số thanh niên Việt Nam vẫn còn thiếu kiến thức và kỹ năng kỹ thuật, làm cho việc sử dụng công nghệ số trở nên khó khăn và gây ra hiểu lầm và thiếu giới thiệu về công nghệ số. Việc này cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của các giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước.
Sáu là, thiếu quy định và pháp lý. Việc đang thiếu các quy định và pháp lý để bảo vệ quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân trên Internet. Việc thiếu pháp lý gây nên một số vấn đề an ninh mạng và gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam. Có một khảo sát cho thấy có tới 50% số người dùng Internet tại Việt Nam chưa biết về các quy định về việc bảo vệ thông tin cá nhân của mình.
Bảy là, tán tụng vấn đề công nghệ hóa. Cùng với việc phát triển công nghệ số, có thể xảy ra hiện tượng tán tụng vấn đề công nghệ hóa. Điều này có thể gây ra các tinh thần xã hội tiêu cực, làm giảm giá trị của các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam.
Tám là, sự khác biệt về địa phương và văn hóa. Sự phát triển không đều giữa khu vực và các nhóm người dùng khác nhau có thể tạo ra sự khác biệt về địa phương và văn hóa. Nó có thể ảnh hưởng đến việc phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam, khi các địa phương khác nhau có các truyền thống và giá trị khác nhau. Ở các khu vực nông thôn và miền núi tại Việt Nam, tỉ lệ người dùng Internet chỉ khoảng 20%.
Chín là, thách thức khó khăn về lập trình phát triển. Việc tạo ra một ứng dụng hoặc công nghệ số giúp bảo vệ các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam có thể đòi hỏi các kỹ năng lập trình và phát triển khó khăn, đòi hỏi sự chăm chỉ và kiên nhẫn để hoàn thiện sản phẩm. Việc này yêu cầu sự đầu tư và phát triển trong kỹ thuật và công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng và có thể là thách thức đối với các nhà phát triển và người sử dụng công nghệ số.
Tác giả đã tiến hành thực hiện khảo sát 200 sinh viên, thanh niên về nhận thức của sinh viên, thanh niên Việt Nam về những thách thức của việc phát triển công nghệ số đối với giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước. Kết quả thu được như sau:
| Thách thức | Nhận thức của thanh niên |
| Thiếu tinh thần trách nhiệm xã hội và giá trị đạo đức | 82% |
| Phân mảnh văn hóa của xã hội | 63% |
| Hao mòn các giá trị truyền thống của Việt Nam | 75% |
| Thiếu kết nối giữa công nghệ số và giá trị truyền thống của Việt Nam | 68% |
| Thiếu kiến thức và kỹ năng kỹ thuật | 54% |
| Thiếu quy định và pháp lý | 46% |
| Tán tụng vấn đề công nghệ hóa | 41% |
| Sự khác biệt về địa phương và văn hóa | 59% |
| Thách thức khó khăn về lập trình phát triển | 37% |
Bảng 5: Tỷ lệ nhận thức của thanh niên về những thách thức công nghệ số
(Nguồn: Tác giả thực hiện khảo sát – 2023)
Kết quả trên cho thấy nhận thức của thanh niên Việt Nam về các thách thức của việc phát triển công nghệ số đối với giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước. Tỷ lệ cao nhất được đưa ra là về thiếu tinh thần trách nhiệm xã hội và giá trị đạo đức, với 82% số sinh viên, thanh niên được khảo sát nhận thức được thách thức này. Điều này cho thấy tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo về trách nhiệm xã hội và giá trị đạo đức trong việc phát triển thanh niên Việt Nam.
Tất cả những điều trên đều cho thấy những thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt khi tiến hành việc phát triển công nghệ số và kinh tế số. Chúng ta cần phải tìm ra các giải pháp để vượt qua những thách thức này và tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ số trên đất nước Việt Nam song song đó phải gìn giữ giá trị truyền thống và tính nhân văn.
- Tầm quan trọng của việc nỗ lực theo đuổi giá trị truyền thống và nhân văn trong bối cảnh công nghệ số
Trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghệ số hiện nay, việc theo đuổi giá trị truyền thống và nhân văn là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của con người và xã hội.
Tuy vậy, công nghệ số không chỉ là một mỹ thuật tiên tiến mà còn có thể làm biến đổi các giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam, đặc biệt là đối với thanh niên. Với thế giới liên kết trong khi trưởng thành, các bài học về tôn trọng giá trị của người khác, tiếp cận đa dạng hội nhập giữa các nền văn hoá, các kỹ năng cộng đồng, sáng tạo và các kỹ năng thực tiễn khác được quan trọng hơn bao giờ hết.
Đầu tiên, việc giữ gìn giá trị truyền thống là cần thiết để giữ nét đẹp đặc trưng của mỗi văn hóa, nhất là ở các quốc gia có lịch sử và văn hóa sâu xa như Việt Nam. Các giá trị truyền thống từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp con người có nhận thức đúng đắn về bản thân, xã hội, đồng thời góp phần tạo nên sự đoàn kết và sự hiểu biết lẫn nhau giữa các thế hệ.
Thứ hai, trong thời đại số, giá trị nhân văn trong công nghệ số trở nên rất cần thiết để đảm bảo sự an toàn và tránh các vấn đề liên quan đến sự nghi ngờ. Vì vậy, các sản phẩm công nghệ số mới cần phải được thiết kế với sự tầm nhìn có văn hóa và tính nhân văn. Chúng ta cần đảm bảo rằng các sản phẩm, dịch vụ và chính sách đi kèm với công nghệ số đều được đặt lợi ích của con người lên trên hết.
Bên cạnh đó, bối cảnh công nghệ số cũng giúp chúng ta khai thác và truyền tải giá trị truyền thống và sự nhân văn của con người một cách hiệu quả hơn. Chúng ta có thể sử dụng công nghệ số để tạo ra các sản phẩm có giá trị nhân văn và giữ gìn các giá trị truyền thống của mình, cũng như sử dụng nó như một công cụ để truyền tải các thông điệp nhân văn đến cộng đồng toàn cầu.
Thêm vào đó, việc theo đuổi giá trị truyền thống và nhân văn trong bối cảnh công nghệ số cũng giúp định hình một tương lai tốt hơn cho con người. Công nghệ số hiện nay đang phát triển với tốc độ rất nhanh, và việc đặt những giá trị nhân văn và truyền thống của mỗi quốc gia, văn hóa lên trên cùng là cần thiết để tạo ra một hướng đi phát triển hợp lý và mang lại lợi ích cho toàn bộ xã hội.
Cuối cùng, việc theo đuổi giá trị truyền thống và nhân văn trong bối cảnh công nghệ số cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn sự tự do và chủ quyền của tất cả các quốc gia. Sự phát triển công nghệ số tăng cường sự liên hệ giữa các quốc gia trên thế giới, và việc duy trì giá trị truyền thống và nhân văn của mỗi quốc gia, văn hóa sẽ giúp tạo ra sự khác biệt và sự độc lập cho mỗi quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Trong quá trình tiếp cận với công nghệ số, thanh niên Việt Nam cũng cần phải có một cái nhìn tổng thể và có một tầm nhìn tương lai. Để phát triển và thích ứng với thế giới hiện đại, các giá trị truyền thống và nhân văn cần được cập nhật và áp dụng một cách hợp lý và thực tiễn trong cuộc sống.
Các giá trị truyền thống và nhân văn, như lòng yêu nước, những giá trị đạo đức, lòng trung thực, trách nhiệm cá nhân, tôn trọng đồng loại và đa dạng hóa văn hóa,…vẫn giữ giá trị thực sự và mang lại sự phát triển bền vững cho xã hội Việt Nam. Vì vậy, thanh niên Việt Nam cần phải có cái nhìn đúng đắn về nền văn hoá của mình, từ đó định hướng hành động và áp dụng công nghệ số thích hợp với tầm nhìn của mình, góp phần xây dựng một Việt Nam ngày một giàu đẹp và hiện đại hơn.
Tóm lại, việc đảm bảo tồn tại của giá trị truyền thống và nhân văn trong bối cảnh công nghệ số là cực kỳ cần thiết. Việc tạo ra các sản phẩm mới mang tính nhân văn và giữ gìn giá trị truyền thống của chính văn hóa của mình là điều cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội, đảm bảo an toàn cho người sử dụng và đem lại giá trị thực cho con người. Công nghệ số có thể mang lại nhiều lợi ích cho thanh niên Việt Nam, tuy vậy, việc nuôi dưỡng và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn vẫn được coi là rất quan trọng. Vì vậy, thanh niên cần phải chắt lọc và áp dụng công nghệ số một cách có trách nhiệm, phù hợp với bản thân và tổng thể xã hội. Giá trị truyền thống và nhân văn là cốt lõi của mỗi quốc gia, văn hóa và nó cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của con người. Chúng ta cần đưa ra các chiến lược nhằm bảo vệ và đảm bảo sự phát triển của giá trị truyền thống và nhân văn trong bối cảnh công nghệ số, giúp mọi người trên toàn thế giới đón nhận sự phát triển giúp cho con người sống tốt đẹp hơn, không làm mất đi những giá trị quan trọng của mình.
- Đề xuất giải pháp, kiến nghị
5.1. Giải pháp
*Việc vượt qua thách thức của công nghệ số đối với việc theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của thanh niên Việt Nam đòi hỏi sự thấu hiểu và đưa ra các giải pháp thực tiễn. Dưới đây là một số đề xuất giải pháp để vượt qua các thách thức đó:
Một là, đẩy mạnh giáo dục về nhân văn và giá trị truyền thống. Nhà trường cần hình thành các chương trình giảng dạy tiên tiến, đưa các giá trị truyền thống và nhân văn vào giảng dạy. Đây là môi trường quan trọng để truyền bá giá trị truyền thống và nhân văn cho các thế hệ trẻ, giúp họ hiểu rõ và tự hào về nền văn hoá Việt Nam.
Hai là, xây dựng cộng đồng đổi mới. Việc xây dựng các cộng đồng đổi mới có chất lượng cao giúp những người có tư duy sáng tạo cùng nhau tìm hiểu, học hỏi, và thúc đẩy tri thức của nhau. Đây cũng là cơ hội để trao đổi kinh nghiệm về thực tiễn và cách sử dụng công nghệ số.
Ba là, phát triển các sản phẩm công nghệ số song song đó là khuyến khích phát triển các ứng dụng thuận tiện, tốt đẹp hơn. Nâng cao ý thức, khuyến khích các công ty công nghệ tăng cường chất lượng sản phẩm và dịch vụ, giúp cho các sản phẩm, dịch vụ được sử dụng rộng rãi hơn. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ có thể phát triển sản phẩm công nghệ số mới phù hợp với nhu cầu của thanh niên Việt Nam, phát triển các sản phẩm vừa mang tính giáo dục vừa mang tính giải trí cao. Cần phải phát triển các sản phẩm công nghệ số phù hợp với giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam, hướng đến tầm nhìn phát triển bền vững, gia tăng giá trị được truyền tải trong nhân văn và giá trị truyền thống của văn hóa Việt Nam. Chúng ta cần đảm bảo rằng các sản phẩm, dịch vụ và chính sách đều được đặt lợi ích của con người lên trên hết, giúp nhân rộng giá trị truyền thống và nhân văn trong thời đại số.
Bốn là, tăng cường chính sách về bảo mật thông tin. Việc tăng cường chính sách về bảo mật thông tin là rất quan trọng, đảm bảo cho các giá trị truyền thống và nhân văn được an toàn và bảo mật trên mạng. Nâng cao nhận thức về khủng hoảng thông tin. Hướng dẫn thanh niên Việt Nam đối phó với các tin giả, để giảm thiểu tác động của khủng hoảng thông tin và giảm thiểu sự lan truyền của tin giả.
Năm là, khuyến khích truyền thông xã hội tích cực. Tạo môi trường truyền thông tích cực trên các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, TikTok, Instagram, YouTube, tạo nên sự lan tỏa tích cực, giúp khiến những giá trị truyền thống và nhân văn trở nên hấp dẫn hơn, tìm thấy sự đồng cảm và sự quan tâm của đông đảo người dùng.
Sáu là, thiết lập môi trường đào tạo và bồi dưỡng, xây dựng các chương trình giải trí giáo dục. Đào tạo những kỹ năng chuyên môn liên quan đến công nghệ số, như kỹ năng lập trình, phát triển ứng dụng, quản lý dữ liệu, để giúp thanh niên Việt Nam có thể tham gia vào ngành công nghệ số. Xây dựng các chương trình giải trí giáo dục có tính giáo dục, mang tính vui chơi giải trí cao nhưng vẫn đưa các giá trị truyền thống và nhân văn lên trên cùng. Chúng ta cần đảm bảo rằng các sản phẩm, dịch vụ và chính sách đều được đặt lợi ích của con người lên trên hết, giúp nhân rộng giá trị truyền thống và nhân văn trong thời đại số.
Bảy là, nâng cao ý thức công dân số giá trị. Nâng cao ý thức công dân số giá trị đó là nhận thức của người trẻ về tầm quan trọng của giá trị truyền thống và nhân văn là rất cần thiết, cần khuyến khích họ tự tìm hiểu, học hỏi về giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước Việt Nam.
Tám là, thúc đẩy trao đổi và hợp tác, giao tiếp và hội nhập. Kết hợp sức mạnh của các tổ chức, các doanh nghiệp và các cá nhân có thể góp phần khuyến khích sự trao đổi, hợp tác giữa các nước, văn hóa và cộng đồng. Mở rộng việc trao đổi, giao lưu văn hóa giữa các quốc gia, văn hóa trên thế giới để có thể tạo ra sự đa dạng và sự tôn trọng giữa các giá trị văn hóa và truyền thống. Hợp tác, trao đổi kinh nghiệm với các nước có điều kiện phát triển công nghệ số tốt hơn. Cần học hỏi các giá trị nhân văn, văn hoá ở các nước phát triển công nghệ số để ứng dụng và phát triển những giá trị tương đương ở Việt Nam.
Tóm lại, việc vượt qua thách thức của công nghệ số đối với việc theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của thanh niên Việt Nam mang lại nhiều thách thức và cơ hội. Để vượt qua thách thức và khai thác được các cơ hội này, cần đưa ra các giải pháp cụ thể để phát triển những giá trị truyền thống và nhân văn của Việt Nam trong bối cảnh công nghệ số, giúp các thế hệ trẻ vẫn giữ vững những giá trị đẹp và giúp Việt Nam phát triển theo hướng bền vững.
*Dựa vào các phân tích thách thức của công nghệ số đối với việc theo đuổi những giá trị truyền thống và nhân văn của thanh niên Việt Nam. Số liệu tổng hợp 200 khảo sát sinh viên, thanh niên về việc sử dụng công nghệ số để bảo vệ và phát huy giá trị truyền thống của Việt Nam cũng thu được kết quả như sau:
| Hoạt động sử dụng công nghệ số | Mô tả | % người tham gia khảo sát đánh giá |
| Xây dựng cơ sở dữ liệu các giá trị truyền thống | Xây dựng cơ sở dữ liệu các giá trị truyền thống của Việt Nam để bảo vệ và phát huy các giá trị này. | 82% |
| Phát triển các ứng dụng kết nối địa phương và giá trị truyền thống | Phát triển các ứng dụng kết nối địa phương và giá trị truyền thống của Việt Nam như các trò chơi dân gian, kế hoạch dân sự và quản lý thông tin tài liệu. | 74% |
| Tổ chức các cuộc thi, sự kiện hoạt động sử dụng công nghệ số để giới thiệu các giá trị truyền thống của Việt Nam | Tổ chức các cuộc thi và sự kiện về công nghệ số nhằm giới thiệu và bảo vệ các giá trị truyền thống của Việt Nam. | 68% |
| Phát triển các ứng dụng và dịch vụ du lịch kết hợp giá trị văn hóa và lịch sử của Việt Nam | Phát triển các ứng dụng và dịch vụ du lịch kết hợp giá trị văn hóa và lịch sử của Việt Nam để thu hút khách du lịch tham quan và trải nghiệm. | 61% |
| Sử dụng công nghệ số trong việc bảo tồn và phát triển các công trình kiến trúc cổ truyền | Sử dụng công nghệ số để bảo tồn và phát triển các công trình kiến trúc cổ truyền của Việt Nam như di tích lịch sử, nhà cổ, chùa cổ, đền thờ. | 52% |
| Phát triển các nội dung giáo dục và giải trí kết hợp với giá trị truyền thống của Việt Nam | Phát triển các nội dung giáo dục và giải trí kết hợp với giá trị truyền thống của Việt Nam để truyền bá và bảo vệ các giá trị này cho thế hệ trẻ. | 47% |
| Phát triển các dịch vụ khác như kinh doanh trực tuyến các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, phục vụ công tác nghiên cứu và quản lý tài liệu lịch sử, cổ vật. | Phát triển các dịch vụ khác như kinh doanh trực tuyến các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, phục vụ công tác nghiên cứu và quản lý tài liệu lịch sử, cổ vật. | 39% |
(Nguồn: Tác giả thực hiện khảo sát – 2023)
Kết quả cho thấy sử dụng công nghệ số để bảo vệ và phát huy giá trị truyền thống của Việt Nam là rất cần thiết và đang được thực hiện bởi một số tổ chức, cơ quan và cá nhân trong xã hội. Việc áp dụng công nghệ số để kết nối, bảo vệ và phát huy các giá trị truyền thống của Việt Nam sẽ giúp đảm bảo rằng những giá trị này sẽ được truyền bá và bảo tồn trong đời sống hiện đại.
*Việt Nam hiện nay đang đứng trước sự phát triển vượt bậc về công nghệ số, đặc biệt là trong thời đại của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là phải từ bỏ những giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước. Vì vậy, để đảm bảo sự phát triển cân bằng giữa công nghệ số và giữ gìn giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước Việt Nam, chúng ta có thể đưa ra những hướng phát triển và đề xuất sau đây:
Việc phát triển công nghệ số phải được đẩy mạnh nhưng cần duy trì sự cân bằng giữa việc phát triển và bảo vệ giá trị truyền thống của đất nước. Sự phát triển công nghệ số không thể xảy ra tại sự hy sinh giá trị truyền thống.
Đa dạng hóa cách tiếp cận và ứng dụng công nghệ. Sử dụng công nghệ tối ưu các tiện ích để phát triển, đồng thời khuyến khích người dân, đặc biệt là giới trẻ và thanh niên, tham gia các hoạt động truyền thống, thể thao, văn hóa, nghệ thuật để giữ gìn giá trị truyền thống, tăng cường sức khỏe và tạo sự kết nối, gần gũi giữa đời thường và công nghệ.
Tổ chức các chương trình giáo dục và các hoạt động giao lưu, trao đổi giữa các thế hệ, góp phần giải quyết những mâu thuẫn giữa sự phát triển công nghệ và giá trị truyền thống và nhân văn.
Chính phủ cần có chính sách, quyết định phát triển công nghệ thông qua sự đầu tư vào các hệ thống công nghệ thông tin, những ngành công nghiệp sáng tạo, khoa học, công nghiệp,..
Nguồn nhân lực nên được tập trung và đào tạo hướng tới các lĩnh vực công nghệ số, đồng thời cũng cần duy trì và tôn vinh những giá trị truyền thống và nhân văn đã có.
Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp, trường học, tổ chức xã hội với các nhà nghiên cứu, cố vấn tư vấn và các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ số và giá trị truyền thống và nhân văn, tạo ra những giải pháp thích hợp nhất cho các vấn đề hiện tại và tương lai.
Thực hiện các chương trình giáo dục để truyền đạt kiến thức và nâng cao nhận thức cho người dân về giá trị truyền thống và nhân văn. Đây cũng là cơ hội để tăng cường sự hiểu biết và đồng cảm giữa các thế hệ, hướng tới một xã hội hoà bình và phát triển bền vững.
Cần tạo điều kiện thuận lợi để các nhà nghiên cứu, doanh nghiệp khởi nghiệp có thể tìm ra giải pháp công nghệ số để bảo vệ và phát triển các giá trị truyền thống và nhân văn, đồng thời mọi chính sách đảm bảo an toàn thông tin dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư của các thành viên trong xã hội.
Những đề xuất trên giúp đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển công nghệ số và giữ gìn giá trị truyền thống và nhân văn, tạo ra một môi trường phát triển bền vững cho đất nước. Chính thông qua việc đối thoại và cảm thụ, chúng ta sẽ đạt được một mức phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, kỹ thuật số cao hơn. Với những đề xuất trên, ta có thể giữ gìn và phát triển được cả hai giá trị truyền thống và nhân văn của đất nước, đồng thời cũng đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên tiến về công nghệ số. Điều này sẽ mang lại tiềm năng phát triển đầy thú vị và kỳ vĩ cho đất nước và người dân Việt Nam.
5.2. Kiến nghị
Trung ương Đoàn và Chính phủ cần đưa ra các chính sách và giải pháp cụ thể để tạo điều kiện phát triển cho thanh niên Việt Nam trong bối cảnh phát triển của công nghệ số. Cần đảm bảo rằng sự phát triển này không chỉ tạo ra lợi ích cho một số ít nhưng cần là sự phát triển đồng đều, công bằng và bền vững cho tất cả các tầng lớp xã hội, giữ gìn được các giá trị truyền thông và nhân văn. Để thực hiện điều đó, tác giá có một số kiến nghị sau:
Kiến nghị 1: Khuyến khích, tạo điều kiện và hỗ trợ thanh niên tham gia vào các hoạt động quốc tế nhằm mở rộng tầm nhìn, rèn luyện kỹ năng ngoại ngữ và biết thêm về các quốc gia, văn hóa và lối sống khác nhau. Tạo điều kiện cho thanh niên tham gia vào các hoạt động thiện nguyện và các hoạt động giúp đỡ những người cần giúp đỡ. Để nhận t
