KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CHUYỂN ĐỔI SỐ CỦA ĐỘI TRÍ THỨC TRẺ TP. HỒ CHÍ MINH TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP

Tóm tắt: Xây dựng xã nông thôn mới, “Làng quê đáng sống” là một chủ đề được quan tâm và đầu tư trong những năm gần đây. Tuy nhiên, việc xây dựng xã nông thôn mới không chỉ đơn thuần là xây dựng nhà cửa, mà cần đến nhiều yếu tố khác như cơ sở hạ tầng, kinh tế, xã hội, tri thức, mức độ tiếp cận của người dân về công nghệ… Chuyển đổi số hiện nay đang là xu hướng phát triển của đa số các lĩnh vực, trở thành công cụ không thể thiếu để nâng cao hiệu quả và chất lượng cuộc sống của mỗi người. Điều này đòi hỏi cần có nhiều nguồn lực và sự hỗ trợ của công nghệ để phát triển. Trong đó nguồn lực mạnh mẽ và tiên phong nhất là đến từ thanh niên, thế hệ trí thức trẻ thực hiện thông qua các hoạt động tình nguyện từ đó đóng góp vào công cuộc xây dựng nông thôn mới , “Làng quê đáng sống” và xây dựng đất nước. Từ thực tiễn của Đội trí thức trẻ TP. Hồ Chí Minh tại tỉnh Đồng Tháp, tác giả đã đưa ra các mô hình đã thực hiện gắn với chuyển đổi số, từ đó nghiên cứu đánh giá ưu điểm, nhược điểm của mô hình. Đưa ra các so sánh với đội hình tình nguyện truyền thống. Từ đó rút ra những kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp, kiến nghị để thực hiện tốt các hoạt động tình nguyện gắn chuyển đổi số theo hướng trí thức trẻ.

Từ khóa: Chuyển đổi số, trí thức trẻ, thanh niên, tình nguyện

Abstract: Building new rural areas and livable villages is a topic of concern and investment in recent years. However, constructing new rural areas is not only about building houses, but also requires many other factors such as infrastructure, economy, society, knowledge, and people’s access to technology… Digital transformation is currently a development trend in most fields, becoming an indispensable tool to improve the effectiveness and quality of people’s lives. This requires many resources and technological support for development. The most powerful and pioneering resource comes from young people, the young intellectuals who carry out voluntary activities to contribute to the construction of new rural areas, livable villages, and building the country.

Key words: Digital transformation, young intellectuals, young adult, volunteer.

 

1. Đặt vấn đề

“Thanh niên phải tiên phong trong lao động, sản xuất, sáng tạo, thực hiện chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo” – Đó là lời phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII.

Cách mạng 4.0 đã và đang thay đổi không chỉ các ngành kinh tế và sản xuất, mà còn ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, giáo dục và tình nguyện. Đặc biệt, trí thức trẻ và tình nguyện đóng vai trò rất quan trọng trong tiến trình phát triển của cách mạng 4.0 mà trước hết là hoạt động chuyển đổi số. Vận dụng vào việc xây dựng “Làng quê đáng sống”, xã hội đáng sống.

Trí thức trẻ là những người trẻ tuổi sở hữu kiến thức và khả năng của mình trong các lĩnh vực liên quan đến cách mạng 4.0. Tuy nhiên, chuyển đổi số đòi hỏi họ cần phải cập nhật liên tục kiến thức, kỹ năng mới qua các hoạt động đào tạo và nghiên cứu. Để thực hiện được điều này, trí thức trẻ cần có sự đồng hành của các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng để tạo ra những môi trường học tập, trao đổi, huấn luyện và thực hành mới phù hợp với yêu cầu của cách mạng 4.0.

Tình nguyện cũng đóng vai trò không thể thiếu trong sự chuyển đổi số này. Hoạt động tình nguyện giúp trí thức trẻ rèn luyện kỹ năng, tìm hiểu thêm về cách mạng 4.0 và đóng góp những ý tưởng sáng tạo của mình cho cộng đồng. Tình nguyện còn có thể thúc đẩy sự thay đổi cách suy nghĩ, giúp trí thức trẻ hiểu rõ hơn về ý nghĩa của việc chuyển đổi số, tạo ra những thông điệp tích cực hướng tới một cộng đồng, một thế giới tốt đẹp hơn.

Tuy nhiên, việc tận dụng trí thức trẻ và tình nguyện trong sự chuyển đổi số còn gặp nhiều khó khăn. Đối với trí thức trẻ, thị trường lao động sôi động với nhiều cơ hội mới làm cho họ thường xuyên bị xao nhãng tâm trí, từ đó bỏ lỡ các hoạt động tình nguyện tiềm năng. Đối với tình nguyện, việc thiếu nguồn lực, vật chất và các chính sách hỗ trợ thích hợp của chính phủ cũng khiến cho việc phát triển tình nguyện gặp nhiều khó khăn.

Do đó, để tận dụng tối đa trí thức trẻ và tình nguyện trong sự chuyển đổi số, cần phải xây dựng các chiến lược, các chính sách quan trọng về cả trí thức trẻ và tình nguyện. Các chính sách này cần đảm bảo cơ hội, sự khuyến khích và động viên trí thức trẻ để tham gia các hoạt động tình nguyện, cần thúc đẩy quá trình tập huấn, đào tạo, nghiên cứu để trí thức trẻ có thể theo kịp xu hướng phát triển cách mạng 4.0. Các chính sách này cũng cần đẩy mạnh hơn nữa việc hỗ trợ nguồn lực, vật chất, pháp lý, đóng góp cho sự phát triển tình nguyện và sự chuyển đổi số.

Để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội trong thời đại hiện nay, việc xây dựng “Làng quê đáng sống” và xã nông thôn mới là một nhiệm vụ vô cùng cấp bách. Từ đó, nhiều công trình được triển khai để cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, đặc biệt là trong các tỉnh miền Tây. Và để đạt được mục đích đó, nhiều kinh nghiệm ứng dụng chuyển đổi số từ Đội Trí thức Trẻ TP. Hồ Chí Minh đã được cộng đồng nông thôn tại tỉnh Đồng Tháp áp dụng thành công. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về những kinh nghiệm ứng dụng chuyển đổi số của Đội Trí thức Trẻ TP. Hồ Chí Minh tại tỉnh Đồng Tháp để xây dựng “Làng quê đáng sống” và xã nông thôn mới.

Tìm hiểu về quá trình chuyển đổi số tại Đội Trí thức Trẻ TP. Hồ Chí Minh tại tỉnh Đồng Tháp, những ứng dụng tiên tiến trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông để giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn. Đồng thời, bài viết cũng sẽ phân tích các kết quả đã đạt được trong quá trình thực hiện dự án, đánh giá hiệu quả của các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin đối với phát triển kinh tế – xã hội tại các vùng nông thôn. Nhờ đó, chúng ta sẽ nắm được những kinh nghiệm thực tiễn và đưa ra các giải pháp hiệu quả để đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

Tóm lại, trí thức trẻ và tình nguyện đóng vai trò rất quan trọng trong sự chuyển đổi số của cách mạng 4.0. Việc tận dụng tối đa trí thức trẻ và tình nguyện cũng cần có sự đồng hành của các chính sách phù hợp, giúp tạo ra cân bằng giữa quyền lợi của trí thức trẻ, tình nguyện và sự phát triển của cộng đồng và xã hội.

2. Cơ sở lý luận

2.1. Các khái niệm

Trí thức: khái niệm trí thức được hiểu theo nhiều cách khác nhau. Theo Giáo sư Ngô Bảo Châu, trí thức được hiểu là “người lao động trí óc”, “giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà họ làm ra,…”. Hay một quan điểm khác lại cho rằng: “Trí thức là người có kiến thức sâu xa về một hay nhiều lĩnh vực hơn sự hiểu biết của mặt bằng chung của xã hội vào từng thời kỳ”. Định nghĩa về trí thức, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng viết: “những người lao động trí óc”, “là thầy giáo, thầy thuốc, kỹ sư, những nhà khoa học, văn nghệ, những người làm bàn giấy…”. Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam lại định nghĩa trí là tầng lớp xã hội làm nghề lao động trí óc, trong đó, bộ phận chủ yếu là những người có học vấn, hiểu biết sâu rộng về chuyên môn của mình, có sáng tạo và phát minh. Tại Nghị quyết số 27/NQ/TW ngày 06/08/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cũng đã đưa ra định nghĩa cụ thể về trí thức: “Tri thức là những người lao động trí óc, có trình độ học vấn cao về lĩnh vực chuyên môn nhất định, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, truyền bá và làm giàu tri thức, tạo ra những sản phẩm vật chất và tinh thần có giá trị cho xã hội”. Vì vậy, điểm khác biệt để phân biệt trí thức với các tầng lớp khác trong xã hội là trí thức làm việc bằng trí óc. Họ thường nhạy bén với cái mới, tiếp thu những tư tưởng đổi mới, tiến bộ và phổ biến đến nhân dân, có vai trò to lớn đối với sự phát triển của lịch sử, nhất là trong thời đại mới, thời đại của công nghệ 4.0.

Trí thức trẻ tình nguyện được ghép bởi hai cụm từ “trí thức” và “tình nguyện” xen giữa là từ “trẻ”. Từ định nghĩa trí thức ở trên, chúng ta có thể hiểu trí thức trẻ tình nguyện là những con người trẻ, nhiệt huyết, tận tâm vận dụng những kiến thức, kinh nghiệm và tài năng của mình để sử dụng trong các hoạt động tình nguyện nhằm mang lại lợi ích cho cộng đồng. Đây là một hình thức tình nguyện mới, khác với tình nguyện lao động hay hiện vật, mang tính chất chuyên môn và thường được triển khai bởi các chuyên gia, nhà nghiên cứu trẻ.

Chuyển đổi số được định nghĩa là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Trên thế giới, chuyển đổi số bắt đầu được nhắc đến nhiều vào khoảng năm 2015, phổ biến từ năm 2017. Ở Việt Nam, chuyển đổi số bắt đầu được nhắc đến nhiều vào khoảng năm 2018. Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia vào ngày 03/6/2020. Chuyển đổi số là bước phát triển tiếp theo của tin học hóa, có được nhờ sự tiến bộ vượt bậc của những công nghệ mới mang tính đột phá, nhất là công nghệ số.

“Làng quê đáng sống” ngày nay có thể hiểu theo nhiều khía cạnh. Nhưng khía cạnh đơn giản có thể hiểu là nơi có môi trường sống trong lành, an toàn cho sức khỏe của cư dân. Nơi đó cần phải được đảm bảo về an ninh, trật tự và đủ các tiện ích cơ bản để đáp ứng nhu cầu cuộc sống hàng ngày. Có sự gắn kết giữa cộng đồng, tình thân ái lửa, đoàn kết với nhau trong tất cả các hoạt động. Có sự ổn định về kinh tế, phù hợp với diện tích, tài nguyên của địa phương, phát triển trang trại, nông nghiệp, thương mại nhỏ, du lịch nông thôn và các ngành nghề khác. Bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống, phong tục tập quán của làng quê. Có khả năng phát triển bền vững, hài hòa với tự nhiên, không gây ra thiệt hại hoặc ô nhiễm môi trường,… Tóm lại, một “Làng quê đáng sống” là nơi cư dân được sống trong môi trường sống lành mạnh, hạnh phúc, gắn kết bền vững, với các tiện ích cơ bản, các hoạt động phát triển kinh tế và văn hóa, cùng với việc giữ gìn và bảo vệ môi trường xung quanh.

Nếu xét theo tính đặc điểm, mô hình “”Làng quê đáng sống”” là một mô hình phát triển nông thôn bền vững, hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn. Mô hình này thường có những đặc điểm chung sau:

– Tập trung vào phát triển kinh tế xã hội địa phương: mô hình làm việc tập trung vào việc xây dựng các địa điểm kinh doanh địa phương, phát triển các sản phẩm địa phương và thúc đẩy kinh tế địa phương.

– Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên: mô hình thường có sự quan tâm sâu sắc đến bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, để đảm bảo sự bền vững của mô hình.

– Phát triển cộng đồng: mô hình đặc biệt chú trọng vào việc tạo ra một cộng đồng đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau, và tăng cường sự gắn kết giữa thành phố và nông thôn.

– Tăng cường an sinh xã hội: mô hình đặc biệt chú trọng vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống, bao gồm các yếu tố như giao thông thuận tiện, trường học và chợ địa phương, dịch vụ y tế và các tiện ích khác.

Tổng quát, mô hình “”Làng quê đáng sống”” nhằm tạo ra một môi trường sống lành mạnh và bền vững cho người dân nông thôn, tăng cường sự phát triển kinh tế và xã hội địa phương và đảm bảo bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Chuyển đổi số đang có vai trò quan trọng trong việc cải thiện đời sống cho người dân ở các khu vực nông thôn, bao gồm cả mô hình “Làng quê đáng sống”. Một số ảnh hưởng của chuyển đổi số đối với mô hình “Làng quê đáng sống” có thể bao gồm:

– Cải thiện năng suất và hiệu quả sản xuất: Công nghệ số có thể giúp cho người nông dân quản lý đất đai, cây trồng và động vật hiệu quả hơn, điều này giúp tăng năng suất và lợi nhuận cho họ.

– Cung cấp những dịch vụ tài chính tiện lợi: Công nghệ số cho phép người dân nông thôn thực hiện các giao dịch tài chính qua mạng, điều này giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho họ.

– Cải thiện trình độ học vấn: Công nghệ số cung cấp nhiều cơ hội để học tập và nâng cao trình độ chuyên môn. Chẳng hạn như dùng điện thoại thông minh để truy cập các khóa học trực tuyến.

– Cải thiện hạ tầng và tiện ích: Công nghệ số giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn bằng cách kết nối họ với đường thông tin, điện, nước và các tiện ích khác.

– Tạo ra các cơ hội kinh doanh mới: Công nghệ số giúp tạo ra các cơ hội kinh doanh mới cho người dân nông thôn, bao gồm cả việc tiếp cận với thị trường quốc tế.

Chuyển đổi số có thể giúp cho mô hình “Làng quê đáng sống” phát triển, cải thiện đời sống cho người dân nông thôn và giúp tạo ra các cơ hội mới cho họ

Việc gắn kết giữa trí thức trẻ tình nguyện trong công cuộc chuyển đổi số để xây dựng “Làng quê đáng sống” là đóng góp cho sự phát triển của làng quê. Bằng cách tận dụng tri thức và sức mạnh của người trẻ để xây dựng cộng đồng xã hội vững mạnh, tăng cường giá trị sống và yêu thương bền vững cho những người dân trong làng.

2.2. Các chính sách về chuyển đổi số trong hoạt động tình nguyện của thanh niên, của đội ngũ trí thức trẻ

Ngay từ khi xuất hiện làn sóng Cách mạng công nghệ 4.0, Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách chủ động tận dụng cơ hội này, đó là khuyến khích ứng dụng công nghệ số để phát triển kinh tế – xã hội. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng được xác định là động lực chính của tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thời gian tới (theo Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021-2030).

Các chủ trương, chính sách lớn về chuyển đổi số của Việt Nam được thể hiện qua thông qua:

– Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

– Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021-2030 (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng).

– Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

– Quyết định 411/QĐ-TTg ngày 31/03/2022 Phê duyệt “Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

– Quyết định số 146/QĐ-TTg ngày 28/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Như vậy Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu về ban hành chương trình, chiến lược chuyển đổi số quốc gia.

Còn đối với thanh niên, gồm các chính sách phát triển:

Trong những năm gần đây, nhiều văn bản quy phạm pháp luật, chính sách dành cho thanh niên đã ra đời, tiêu biểu như:

– Luật Thanh niên năm 2020.

– Quyết định số 1331/QĐ-TTg ngày 24/7/2021 ban hành Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021-2030.

– Quyết định số 1331/QĐ-TTg có đặt ra quan điểm về phát triển thanh niên như sau: “Chiến lược phát triển thanh niên là một bộ phận cấu thành của Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021-2030, Chiến lược phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2021-2030 và Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, điều này thể hiện sự quan tâm của Chính phủ đối với giới trẻ và kỳ vọng thanh niên là lực lượng nòng cốt trong thực hiện chuyển đổi số quốc gia.

Và trong đó Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã xây dựng và triển khai Đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022-2030”. Với mục tiêu của đề án là nâng cao năng lực số nhằm hỗ trợ thanh thiếu niên nâng cao nhận thức, thái độ; trang bị kiến thức, kỹ năng phục vụ giao tiếp xã hội, học tập, nghiên cứu, giải trí, làm việc, khởi nghiệp sáng tạo… trong bối cảnh chuyển đổi số. Các cấp bộ Đoàn phấn đấu đến năm 2030, trên 80% thanh thiếu niên được tiếp cận các hoạt động nâng cao năng lực số do tổ chức Đoàn, Hội, Đội các cấp triển khai thực hiện; hơn 80% thanh niên sử dụng dịch vụ công trực tuyến; hơn 90% thanh niên sử dụng tài khoản thanh toán điện tử.

Và gần đây nhất, vào ngày 09/01/2023 tại Hội nghị BCH Trung ương Đoàn lần thứ 2, khóa XII đã quyết định chọn chủ đề công tác năm 2023 là: “Năm chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn”. Với việc chọn chủ đề công tác “Năm chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn” là một nội dung mới, rất khó nhưng cho thấy các cấp bộ Đoàn trong cả nước đồng lòng, quyết liệt thực hiện chuyển đổi số trong các nhiệm vụ và chủ động thực hiện các nội dung chương trình, nhằm thúc đẩy chung tay trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Từ những điều kiện về cơ sở lý luận đó, thanh niên thế hệ Việt Nam, trí thức trẻ cần ra sức đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số này. Bởi lẻ, trong công cuộc này thanh niên không phải là người chuyển đổi số thì sẽ là ai?.

2.3. Vai trò của trí thức – khoa học trẻ tình nguyện trong công cuộc chuyển đổi số

Tri thức và khoa học đóng vai trò rất quan trọng trong chuyển đổi số. Những người trẻ tuổi hiện nay đã là thế hệ đã sinh ra và lớn lên trong môi trường sống số hóa, họ có tri thức và kỹ năng trong nhiều lĩnh vực khác nhau liên quan đến công nghệ thông tin, internet và lĩnh vực thuộc chuyển đổi số.

Sự kết hợp giữa trí thức và tình nguyện của giới trẻ hiện nay đã tạo ra một làn sóng tích cực trong hoạt động tình nguyện ở nhiều lĩnh vực. Trí thức tình nguyện đóng vai trò quan trọng trong xây dựng cộng đồng, xây dựng đất nước phát triển, đặc biệt trong thời đại công nghệ 4.0, nó đóng góp đáng kể cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng của đất nước. Là một phần quan trọng và không thể thiếu trong công cuộc chuyển đổi số hiện nay. Đóng vai trò chủ chốt trong việc xác định và triển khai các ứng dụng công nghệ mới và giải quyết các vấn đề phức tạp phát sinh trong quá trình chuyển đổi số.

Vì những điều đó, trí thức – khoa học trẻ tình nguyện đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong công cuộc chuyển đổi số như:

Thứ nhất, nghiên cứu và phát triển các ứng dụng, sản phẩm công nghệ số mới: Trí thức trẻ có thể tận dụng kiến thức và kinh nghiệm để tạo ra các sản phẩm công nghệ mới, từ smartphone, ứng dụng, trò chơi, website cho đến các sản phẩm sáng tạo khác trong các lĩnh vực kinh tế và xã hội.

Thứ hai, tạo ra giá trị số: Các bạn trẻ có thể tham gia vào việc tạo giá trị cho thành phố, địa phương và người dân bằng cách đưa ra các giải pháp công nghệ mới và sáng tạo.

Thứ ba, xây dựng cộng đồng trực tuyến: Những trí thức trẻ giờ đây không chỉ đã biết cách sử dụng các nền tảng trực tuyến mà còn biết cách tạo ra và quản lý các cộng đồng trực tuyến. Xây dựng các website, app mới, giúp cho việc tiếp cận thông tin và truyền thông, tăng cường khả năng quản lý dữ liệu và quản trị cho các tổ chức. Là những công cụ tuyệt vời để kết nối mọi người trong cộng đồng và chia sẻ thông tin, đồng thời tạo dựng một cộng đồng bền vững với tình yêu và kỹ năng.

Thứ tư, tham gia vào các hoạt động giáo dục và đào tạo về chuyển đổi số: trí thức trẻ có thể giúp đỡ trong việc xây dựng các hệ thống giáo dục và đào tạo mới phát triển kỹ năng chuyển đổi số cho cộng đồng, giúp nâng cao khả năng sử dụng công nghệ và tăng cường độ tin cậy cho các giải pháp công nghệ mới.

Thứ năm, tư vấn và hỗ trợ người dân trong việc sử dụng công nghệ giúp đỡ và tư vấn cho người dân trong việc sử dụng công nghệ, đồng thời giúp giải đáp các thắc mắc và khó khăn có liên quan đến chuyển đổi số. Giúp các trẻ em và người dân có được các kỹ năng cần thiết để để sử dụng công nghệ trong cuộc sống tham gia và phát triển trong môi trường số hóa.

Thứ sáu, tạo ra sự đổi mới và thách thức các giá trị thông thường: Trí thức trẻ có khả năng đưa ra những ý tưởng mới, táo bạo và đổi mới, giúp đẩy nhanh sự phát triển và thách thức các giá trị thông thường, từ các công nghệ chắp cánh đến kiến trúc đô thị, mang lại những thay đổi đáng kể đối với cuộc sống của mọi người.

Tóm lại với những vai trò trên, khi trí thức trẻ tham gia vào công cuộc chuyển đổi số, vận dụng các giá trị, kinh nghiệm, kiến thức thực tiễn từ chuyển đổi số để ứng dụng vào hoạt động xã hội và tình nguyện hỗ trợ cho cộng đồng sẽ giúp tạo ra giá trị kinh tế và xã hội mới. Đóng góp cho cộng đồng và đất nước trong việc phát triển và chuyển đổi số.

3. Thực tiễn tại địa phương

Thực hiện Kế hoạch số 524-KH/TWĐTN-TNNT ngày 03/06/2022 của Ban Bí thư Trung ương Đoàn về Tổ chức Mạng lưới Trí thức trẻ tham gia xây dựng nông thôn mới và thành lập 10 Đội hình Trí thức trẻ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho thanh niên, người dân trong Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè năm 2022.

Thành phần gia gia Đội hình Trí thức trẻ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho thanh niên người dân gồm: các giảng viên trẻ, sinh viên, nhà khoa học trẻ, thanh niên nông thôn làm kinh tế giỏi,… thành lập đội thanh niên tình nguyện để hỗ trợ các địa phương xây dựng nông thôn mới thôn bản.

Với các nhiệm vụ như: tổ chức nghiên cứu, khảo sát điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội, phân tích, đánh giá lợi thế của địa phương, tham gia hỗ trợ phát triển nông thôn mới. Được thực hiện ở các làng, các khu định cư để vận động, phổ biến, đào tạo, hướng dẫn và chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật cho thanh niên và nhân dân. Hỗ trợ, hướng dẫn thanh niên và người dân sử dụng công nghệ số để kiểm soát chất lượng và chỉ dẫn địa lý. Thiết lập các mối quan hệ thương mại trên các nền tảng thương mại điện tử. Cách thức đăng ký và xây dựng nhãn hiệu nông sản Việt. Công nghệ chế biến, bảo quản nông sản, thực phẩm sạch. Kết nối với doanh nghiệp và người tiêu dùng. Ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số và chuyển đổi số trong phát triển kinh tế nông thôn hướng tới kinh tế tuần hoàn, kinh tế số. Thực hiện truy xuất nguồn gốc nông sản chủ lực, sản phẩm OCOP của địa phương.

Đội hình của thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh được phân công triển khai hoạt động tại Ấp 01, xã Tân Kiều, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp (là địa điểm do Trung ương Đoàn lựa chọn hỗ trợ xây dựng mô hình “Làng quê đáng sống”).

Nhận được nhiệm vụ ý nghĩa đó, ngày 15/07/2022 Thành đoàn TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ ra quân Đội hình Tình nguyện trí thức trẻ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật hỗ trợ tại tỉnh Đồng Tháp. Qua đó tập hợp, phát huy tinh thần xung kích tình nguyện của lực lượng trí thức trẻ, giúp cho đoàn viên thanh niên và người dân tiếp cận nhiều hơn với các hoạt động khoa học công nghệ, chuyển đổi số, cũng như hỗ trợ các hoạt động xây dựng nông thôn mới.

Đội hình bao gồm 26 trí thức trẻ tình nguyện thường trực do Trung tâm Phát triển Khoa học và Công nghệ Trẻ – Thành đoàn TP. Hồ Chí Minh phụ trách được chia thành 6 đội hình chính bao gồm: Đội hình Tư vấn phát triển nông nghiệp; Đội hình Cải cách hành chính; Đội hình Tư vấn các kỹ năng sống cho học sinh; Đội hình Công nghệ thông tin; Đội hình Tổ chức Chuyến xe công nghệ; Đội hình Tư vấn và chăm sóc sức khỏe. Các đội hình đã triển khai các hoạt động trên địa bàn huyện Tháp Mười – tỉnh Đồng Tháp từ ngày 17/7 đến ngày 30/7/2022. Với các hoạt động đa dạng như: tư vấn phát triển nông nghiệp, du lịch cộng đồng, cải cách hành chính, chuyển đổi số, tập huấn các kỹ năng sống và tổ chức sân chơi khoa học cho học sinh.

3.1. Mô hình chuyển đổi số tại địa phương

Với mục tiêu là chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho thanh niên, người dân tại địa phương gắn với các hoạt động khoa học công nghệ, chuyển đổi số qua giúp người dân tiệm cận hơn với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Ngay từ đầu khi thành lập đội hình, các trí thức trẻ cùng Ban tổ chức chương trình đã xem xét, lên các phương án, kế hoạch cụ thể để triển khai hoạt động. Đưa những nội dung cốt lỗi, thực tiễn phù hợp với tình hình tại địa phương và mục tiêu tôn chỉ của Trung ương Đoàn đặt ra.

06 đội hình với hình thức, phương án hoạt động khác nhau nhưng trọng tâm nội dung hoạt động đều là khoa học công nghệ và chuyển đổi số.

Đối với Đội hình Cải cách hành chính: nòng cốt thành viên là các bạn sinh viên đến từ Học viện Cán bộ TP.HCM. Với kiến thức chuyên môn vận dụng vào các phần việc thực tiễn với tôn chỉ “tập sự phục vụ nhân dân”. Đội hình đã đến 03 UBND xã tại huyện Tháp Mười (xã Tân Kiều, xã Mỹ An, xã Mỹ Hòa) để hỗ trợ hoạt động cải cách hành chính, giúp đỡ hướng dẫn người dân khi đến Ủy ban thực hiện các thủ tục. Hỗ trợ nhập hơn 3000 dữ liệu tiêm ngừa vắc xin Covid-19, nhập hơn 1000 mã định danh, hỗ trợ hơn 2000 lượt hồ sơ trực tuyến, sắp xếp và lưu trữ hơn 2500 hồ sơ, hỗ trợ hơn 300 lượt người dân đăng ký và sử dụng ứng dụng Bảo hiểm xã hội VssID…. Thực hiện tập huấn chuyên đề Dịch vụ công trực tuyến cấp độ 3-4, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác lưu trữ  tại Trường THPT Tháp Mười dưới sự tham gia các công chức, viên chức thuộc Huyện Tháp Mười. Đặc biệt đội hình đã giúp UBND các xã chuyển đổi số, số hóa thông tin dữ liệu lên hệ thống, xây dựng webside và ra mắt cổng thông tin điện tử cho 03 xã. Song đội hình còn giúp 03 xã tạo lập trang thông tin trên mạng xã hội Facebook.  Mã hóa bằng mã QR code tuyên truyền cho người dân biết và truy cập, theo dõi để biết các thông tin về hoạt động cũng như thông báo từ chính quyền đến với người dân.

Đối với Đội hình Tư vấn phát triển nông nghiệp: Đội hình đã thực hiện các chuyên đề về chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp như: “Đăng ký tem, mã cho sản phẩm nông nghiệp nông thôn và truy xuất nguồn gốc cho nông sản”; “Phát triển du lịch cộng đồng cho nông thôn”; Nắm bắt tình hình thực tiễn tại địa phương, đội hình báo cáo đã chuyên đề “Ứng dụng chuyển đổi số, số hóa trong xây dựng An ninh Quốc phòng gắn với sản xuất và phát triển nông thôn mới” cho nông dân, dân quân tự vệ của các xã trên địa bàn huyện Tháp Mười. Chuyên đề Kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử. Đội hình tham gia Chương trình “Trải nghiệm một ngày làm cùng nông dân” theo chủ đề “Bảo quản xử lý sau thu hoạch và tiêu chuẩn sản phẩm OCOP”, trong đó Đội hình thực hiện báo cáo chuỗi các chuyên đề về nông nghiệp như: “Ứng dụng chuyển đổi số trong chương trình OCOP”, “Bộ tiêu chí đánh giá và phân hạng sản phẩm theo chương trình OCOP”,…

Đối với Đội hình Tư vấn các kỹ năng sống cho học sinh: việc chuyển đổi số cũng được chú trọng thông qua thực hiện các chuyên đề “Quản lý tài chính cá nhân” – hướng dẫn các em học sinh sử dụng các ứng dụng, phần mềm, tiện ích trên điện thoại thông minh, máy tính để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả; Tập huấn Phương pháp học tập bằng sơ đồ tư duy – Mindmap; Chuyên đề “Cảm hứng học môn Lịch sử và phát triển truyền thống lịch sử địa phương” thông qua các trang tin, cổng thông tin của địa phương; Chuyên đề: Kiến thức công nghệ số cho trẻ em và những điều phụ huynh nên biết.

Đội hình Chuyến xe Công nghệ: Hành trình Chuyến xe Công nghệ tổ chức các buổi sân chơi Khoa học vui qua những thí nghiệm khoa học được vận dụng kiến thức từ các môn học cùng với các gian hàng trò chơi khoa học; Trải nghiệm kính thực tế ảo; Trải nghiệm thư viện đọc sách của Chuyến xe Công nghệ; Trên Chuyến xe Công nghệ, các em học sinh được tham gia cuộc thi “Tài năng Anh ngữ TP. Hồ Chí Minh năm 2022 – Genius in English”, tổ chức Minigame với bộ câu hỏi Tư duy sáng tạo, lớp học lập trình Scarch;…

Đội hình Công nghệ thông tin: Thực hiện lắp ráp 20 máy tính từ Chương trình Máy tính cũ – Tri thức mới tại Trường Tiểu học Tân Kiều 1. Nơi đây cũng là địa điểm diễn ra các lớp học Internet dành cho học sinh. Đội hình tổ chức các lớp học thiết thực về công nghệ thông tin như: “Hướng dẫn thiết kế Poster trên nền tảng Canva”; buổi giảng về lập trình Website cho các em học sinh trường THCS Tân Kiều; Khai giảng và thực hiện lớp hướng dẫn sử dụng Smartphone và Internet dành cho người dân. Sửa chữa máy tính cho người dân; Khai giảng và thực hiện lớp tin học căn bản, sử dụng Internet cho người dân; Tập huấn: Kỹ năng bảo mật, an toàn thông tin cá nhân trên không gian mạng; Ứng dụng phần mềm công nghệ trong thiết kế bài giảng, thiết kế học tập;…

Đội hình Tư vấn và chăm sóc sức khỏe: Thực hiện chuyên đề “Chăm sóc sức khỏe cho học sinh” thu hút hơn 55 học sinh tham gia. Trong chuyên đề, Đội hình đặc biệt nhấn mạnh tuyên truyền pháp luật phòng, chống xâm hại cho trẻ em và luật bảo vệ trẻ em nhằm nâng cao nhận thức cho trẻ em tại Trung tâm Văn hóa Cộng đồng xã Tân Kiều;…

3.2. Hiệu quả thực hiện – Đánh giá

Việc xây dựng các kế hoạch, hành động thực hiện của chương trình phải lồng ghép vào đó các hoạt động có liên quan đến chuyển giao tiến bộ kỹ thuật đặc biệt là những nội dung về chuyển đổi số thật sự rất khó. Tuy nhiên, đội hình đã cố gắng thích ứng và đưa vào đảm bảo phù hợp với tiêu chí, mục tiêu mà Trung ương Đoàn đã đề ra cho đội hình.

Trong bối cảnh Chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi số gia tăng, Đội Trí thức Trẻ TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện một mô hình thành công, tạo nên kinh nghiệm rất đáng quý để áp dụng chuyển đổi số trong xây dựng “Làng quê đáng sống” tại Đồng Tháp.

Nhờ vào ứng dụng công nghệ thông tin và kết hợp các hoạt động tình nguyện, đội trí thức trẻ của TP. Hồ Chí Minh đã giúp cộng đồng nông thôn tại Đồng Tháp giải quyết nhiều vấn đề, như cải thiện môi trường, nâng cao sản xuất nông nghiệp và đảm bảo an toàn cho người dân.

Việc áp dụng chuyển đổi số trong xây dựng “Làng quê đáng sống” tại Đồng Tháp có thể là một bước ngoặt quan trọng, giúp tăng trưởng kinh tế, phát triển nông thôn bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Với sự phát triển của công nghệ thông tin, mô hình này có thể được mở rộng, ứng dụng vào các lĩnh vực khác và giúp cho Việt Nam đạt được mục tiêu của Chính phủ trong việc thúc đẩy chuyển đổi số, tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống cho tất cả người dân.

Nhìn chung hiệu quả chuyển giao, và cách tiệm cận của người dân, thanh niên tại địa phương phản ánh là tương tốt thông qua các buổi tập huấn chuyên đề số lượt tham gia ngày càng đông và nhu cầu tiếp cận của người dân nơi đây là rất nhiều. Học sinh, các em nhỏ ở nơi đây tiếp cận được nhiều hơn với những tiện ích thông minh, vận dụng tối ưu hiệu quả các thiết bị di động thông minh phục vụ cho việc học tập và quản trị đời sống hằng ngày. Đội tình nguyện trí thức trẻ đã cung cấp kiến thức chuyên môn, thông tin cập nhật và giải pháp khoa học công nghệ để hỗ trợ cộng đồng tại địa phương trong các lĩnh vực như nông nghiệp, chăn nuôi, kinh tế, tâm lý, giáo dục,… Tổ chức các khóa đào tạo sử dụng Internet cho cộng đồng nông thôn, giúp người dân có thêm kỹ năng và kiến thức cần thiết để tăng cường năng lực sống và phát triển bền vững. Giúp các thanh niên trẻ phát triển kỹ năng, khai thác tối đa tiềm năng trí tuệ của mình và thúc đẩy họ tham gia vào các hoạt động tình nguyện, góp phần xây dựng và phát triển cộng đồng nông thôn.

Từ đó có thể thấy, đội tình nguyện trí thức trẻ có thể giúp tăng khả năng vượt qua các thách thức, cải thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng nông thôn và thúc đẩy sự phát triển bền vững của vùng. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, đội tình nguyện trí thức trẻ cần được tổ chức và thực hiện hoạt động đầy đủ và chuyên nghiệp.

• Nhận định sự khác nhau với đội hình tình nguyện truyền thống

Với đặc thù là đội hình trí thức trẻ, việc tình nguyện là mang tri thức mới đến gần hơn với người dân, thanh niên ở xã nông thôn. Khác với các mô hình, đội hình tình nguyện nguyện truyền thống thường hoạt động trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế, môi trường, xây dựng cộng đồng, giúp đỡ người khuyết tật, trẻ em và người già. Các hoạt động này thường xoay quanh việc giúp đỡ, hỗ trợ và nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Trong khi đó, đội tình nguyện trí thức trẻ thường tập trung vào việc cung cấp kiến thức chuyên môn cho cộng đồng thông qua việc đào tạo kỹ năng chuyên môn, tư vấn giải pháp khoa học công nghệ, tổ chức các hoạt động sáng tạo và đổi mới.

Phương pháp hoạt động: Cả hai loại đội tình nguyện này đều hoạt động dựa trên nguyên tắc tình nguyện và giúp đỡ cộng đồng, nhưng có sự khác biệt về phương pháp. Đội tình nguyện truyền thống thường sử dụng các công cụ và kĩ thuật đơn giản như sơn, cây trồng, vệ sinh,… để giải quyết các vấn đề cụ thể. Trong khi đó, đội tình nguyện trí thức trẻ sử dụng các công nghệ, phương pháp đổi mới để đưa ra các giải pháp đột phá cho các vấn đề cụ thể.

Kiến ​​thức và kinh nghiệm: Đội tình nguyện truyền thống thường có nhiều thành viên có kinh nghiệm và kiến ​​thức cơ bản trong lĩnh vực của họ như y khoa, giáo dục, xây dựng, v.v. Trong khi đó, đội tình nguyện trí thức trẻ thường có thành viên sở hữu nhiều kiến thức chuyên môn với sức tập trung cao, tinh thần sáng tạo và sự công nghệ hóa cao, nhưng đôi khi thiếu kinh nghiệm về thực tế và phản hồi từ cộng đồng.

Hiệu quả hoạt động tình nguyện giữa 2 đội hình tình nguyện truyền thống và tình nguyện tri thức trẻ đối với cộng đồng tiếp nhận:

– Đội hình tình nguyện truyền thống thường được hình thành dựa trên nhu cầu của cộng đồng trong địa phương và được tập trung vào các hoạt động vì lợi ích cộng đồng như xây dựng nhà cửa, sửa chữa đường phố, hoặc tạo ra những hoạt động vui chơi trong khu vực. Thế nên, đội ngũ tình nguyện viên trong đội hình truyền thống thường gần gũi trong cộng đồng, và tinh thần tình nguyện của họ rất cao, đó là sự nỗ lực của mỗi cá nhân để giúp đỡ và phát triển cộng đồng của mình.

– Đội hình tình nguyện tri thức trẻ, mô hình này mang tính khởi nghiệp, được phát triển từ các cơ sở giáo dục hoặc tổ chức, gồm các thành viên trẻ tuổi hơn, các nhà khoa học trẻ và với công nghệ thông tin mạnh mẽ hơn. Họ có thể tập trung vào các hoạt động tình nguyện trong lĩnh vực giáo dục, truyền thông hoặc phát triển kinh tế. Đây là một hình thức tình nguyện tri thức được đánh giá là hiệu quả hơn vì có thể áp dụng công nghệ hiện đại và quản lý hoạt động tình nguyện tốt hơn.

Trong việc đánh giá hiệu quả, đội hình tình nguyện truyền thống thường được đánh giá cao về sự kiên nhẫn, kinh nghiệm và khả năng thích nghi với các vấn đề khó khăn trong quá trình thực hiện hoạt động. Tuy nhiên, đội hình tình nguyện tri thức trẻ thường đem lại các nhận thức mới, các kỹ năng mới và sự tươi trẻ, sáng tạo trong giải quyết các vấn đề phát sinh. Đặc biệt, những đội hình tình nguyện tri thức trẻ có thể áp dụng các công nghệ mới và các phương pháp tiếp cận cộng đồng hiện đại hơn, mang đến hiệu quả cao hơn trong việc giải quyết các vấn đề.

Tóm lại, cả 2 đội hình tình nguyện đều có ưu điểm và hạn chế riêng. Đội tình nguyện truyền thống và đội tình nguyện trí thức trẻ đều đóng góp cho cộng đồng nông thôn theo những khả năng và mục đích của mình, và từ đó đều cần được đánh giá về hiệu quả của công việc, sự đóng góp và tác động tích cực của họ đến cộng đồng nông thôn.

• Đánh giá ưu – nhược điểm của đội hình trí thức trẻ tình nguyện

Từ kết quả thực hiện thực tiễn và nhìn nhận chung về mô hình tác giả rút ra 07 ưu điểm sau đây:

– Sự sáng tạo: Thanh niên trẻ thường có sáng tạo và đam mê thử nghiệm, điều này giúp đội tình nguyện trí thức trẻ có nhiều giải pháp đột phá và sáng tạo hơn trong việc giải quyết các vấn đề của cộng đồng nông thôn.

– Công nghệ hóa: Thanh niên trẻ hiện nay đều được học tập về công nghệ, từ đó có thể ứng dụng các giải pháp công nghệ vào việc giải quyết các vấn đề của cộng đồng nông thôn và đạt được hiệu quả cao hơn.

– Khả năng thích nghi: Thanh niên trẻ có khả năng thích nghi tốt hơn với những thay đổi, điều này giúp đội tình nguyện trí thức trẻ có thể thích nghi tốt hơn với các trường hợp, tình huống khác nhau để đạt được mục tiêu của mình.

– Tác động tích cực đến cộng đồng: Các đội tình nguyện trí thức trẻ có thể giúp cộng đồng nông thôn giải quyết các vấn đề thực tế hiệu quả hơn, từ đó tăng cường năng suất lao động và phát triển bền vững của khu vực.

– Truyền cảm hứng cho cộng đồng: Thanh niên trẻ trong đội tình nguyện trí thức có thể truyền cảm hứng cho cộng đồng nông thôn bằng việc thể hiện tinh thần trách nhiệm và lòng nhiệt huyết trong những hoạt động tình nguyện.

– Đa dạng kỹ năng: Đội tình nguyện trí thức có thể có các thành viên với các chuyên môn và kỹ năng khác nhau, từ đó có thể đáp ứng nhiều nhu cầu cụ thể của cộng đồng nông thôn.

– Tạo mối quan hệ tích cực: Thành viên trong đội tình nguyện trí thức trẻ có thể tạo mối quan hệ tích cực với cộng đồng nông thôn, giúp xây dựng niềm tin và sự hợp tác trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực.

Và 06 nhược điểm:

– Kinh nghiệm còn hạn chế: Thành viên trong đội tình nguyện trí thức trẻ thường còn đang bắt đầu tìm hiểu và trải nghiệm với nhiều vấn đề thực tiễn, điều này khiến cho họ thiếu kinh nghiệm và khả năng áp dụng các giải pháp thực tế.

– Tái mô hình: Làm thế nào để phân bổ các thành viên thành công nhóm hoạt động để đạt được sự hiệu quả cao và không bị tái mô hình hàng ngày là một trong những thách thức mà đội tình nguyện trí thức trẻ gặp phải.

– Thiếu tài trợ: Các đội tình nguyện trí thức trẻ thường thiếu tài trợ để triển khai các hoạt động và giải pháp mới, hạn chế khả năng của họ trong việc thực hiện các hoạt động giúp cộng đồng.

– Thời gian thực hiện hạn chế: Các thanh niên trẻ trong đội tình nguyện trí thức có thể bị hạn chế về thời gian do phải đồng thời học tập và làm việc.

– Thiếu sự ủng hộ của cộng đồng: Khi cộng đồng không hoàn toàn hiểu và ủng hộ hoạt động của đội tình nguyện trí thức, đội tình nguyện có thể gặp khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực.

– Vấn đề phát triển đội nhóm: Đội tình nguyện trí thức trẻ có thể gặp khó khăn trong việc phát triển đội nhóm do sự chênh lệnh giữa trình độ và kinh nghiệm của các thành viên trong đội.

Tóm lại, đội tình nguyện trí thức trẻ có nhiều ưu điểm như sự sáng tạo, khả năng áp dụng công nghệ và tác động tích cực đến cộng đồng, nhưng cũng có nhược điểm nhất định như thiếu kinh nghiệm và khả năng áp dụng giải pháp thực tế. Đội hình cần nỗ lực để tận dụng các ưu thế và khắc phục những hạn chế này để đạt được hiệu quả cao nhất trong công việc tình nguyện của mình.

4. Bài học kinh nghiệm và kiến nghị giải pháp

4.1. Bài học kinh nghiệm

Về đội tình nguyện tri thức trẻ, đây là một loại đội tình nguyện mới tại Việt Nam, được thành lập nhằm khai thác tối đa tiềm năng tri thức của các thanh niên trẻ. Về mặt tính năng lực, đội tình nguyện trí thức trẻ thường có đội hình vừa mới thành lập, chưa có khả năng và kinh nghiệm thực tế như các đội tình nguyện truyền thống. Tuy nhiên, với sự nhiệt tình, đam mê, tinh thần sáng tạo và sự công nghệ hóa cao, các đội tình nguyện trí thức trẻ trở thành một nguồn lực quan trọng cho cộng đồng, đặc biệt là trong lĩnh vực tư vấn, đào tạo kỹ năng chuyên môn, giúp tăng cường năng lực sống và phát triển bền vững cho cộng đồng nông thôn.

Từ những ưu điểm và nhược điểm của đội tình nguyện tri thức trẻ, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm để thực hiện tốt công tác tình nguyện chuyển đổi số như sau:

– Tận dụng sự sáng tạo của thanh niên trẻ: Sự sáng tạo của thanh niên trẻ là tài sản quý giá, có thể giúp tạo ra những giải pháp mới cho các vấn đề của cộng đồng. Do đó, cần tận dụng sự sáng tạo của thanh niên trong các hoạt động tình nguyện.

– Định hướng rõ ràng cho hoạt động: Đội tình nguyện trí thức trẻ cần đặt mục tiêu và định hướng rõ ràng cho hoạt động, để đảm bảo các hoạt động của đội đạt được hiệu quả cao nhất.

– Xây dựng chiến lược dài hơi: Để giải quyết các vấn đề của cộng đồng một cách bền vững, đội tình nguyện trí thức trẻ cần thiết lập các chiến lược dài hơi, không chỉ giải quyết các vấn đề hiện tại, mà còn xây dựng cho tương lai.

– Hợp tác với các cơ quan địa phương: Đội tình nguyện trí thức trẻ nên hợp tác với các cơ quan địa phương để đạt được mục tiêu của mình, tạo sự đồng thuận trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực.

– Điều chỉnh và cải tiến hoạt động: Cần điều chỉnh và cải tiến hoạt động của đội tình nguyện trí thức theo thời gian, để đảm bảo sự phù hợp với tình hình thực tế và đạt được thành quả tốt nhất.

– Tăng cường kết nối và chia sẻ kinh nghiệm: Đội tình nguyện trí thức trẻ nên tăng cường kết nối và chia sẻ kinh nghiệm với các tình nguyện viên khác, để học hỏi và cải thiện hoạt động của mình. Các thành viên đến từ các ngành học khác nhau, điều này là cơ hội để phát triển các kỹ năng cho các thành viên của đội.

– Tạo mối quan hệ tích cực với cộng đồng: Tạo mối quan hệ tích cực với cộng đồng là yếu tố quan trọng trong việc giúp đội tình nguyện trí thức trẻ đạt được kết quả tốt hơn và thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực.

– Tìm nguồn hỗ trợ: Đội tình nguyện trí thức trẻ cần tìm kiếm nguồn hỗ trợ, tài trợ để có thể triển khai các hoạt động tình nguyện và giải quyết các vấn đề trên thực tế.

Tóm lại, các bài học kinh nghiệm từ đội tình nguyện trí thức trẻ bao gồm tận dụng sự sáng tạo của thanh niên trẻ, phát triển kỹ năng cho các thành viên, tạo mối quan hệ tích cực với cộng đồng, xây dựng chiến lược dài hơi và tìm nguồn hỗ trợ. Các bài học này có thể giúp đội tình nguyện trí thức trẻ đạt được hiệu quả tốt hơn trong các hoạt động tình nguyện của mình và mang lại lợi ích về lâu dài cho cộng đồng.

4.2. Đề xuất, gợi mở

• Gợi mở một số ý tưởng để gắn kết tri thức trẻ trong chuyển đổi số để xây dựng “Làng quê đáng sống”, xây dựng địa phương

Thứ nhất, tạo cơ hội cho các bạn trẻ tham gia vào các hoạt động tình nguyện trong cộng đồng, từ quét dọn đường phố đến xây dựng nhà ở cho người nghèo.

Thứ hai, khai thác tiềm năng của các nền tảng trực tuyến và xây dựng các cộng đồng mạng xã hội nhằm chia sẻ thông tin về các hoạt động tình nguyện, tạo ra sự kết nối giữa các bạn trẻ từ khắp mọi nơi trên thế giới. Xây dựng các cộng đồng và mạng lưới kết nối trí thức trẻ trong lĩnh vực công nghệ, tạo điều kiện cho trí thức trẻ của Việt Nam để chia sẻ kiến thức, tài nguyên và trải nghiệm.

Thứ ba, phát triển các ứng dụng công nghệ thông tin để giúp cộng đồng trong xây dựng và quản lý các dự án tình nguyện, tạo sự đồng thuận và sự thân thiện với sự tham gia của các bạn trẻ.

Thứ tư, hỗ trợ và đưa ra các chương trình giáo dục và đào tạo miễn phí, tăng cường kiến thức cho các bạn trẻ về quản lý tài chính, kỹ năng giao tiếp và khởi nghiệp trong môi trường kinh doanh.

Thứ năm, tham gia các hoạt động cộng đồng trong làng quê, từ các chương trình xây dựng hạ tầng đến các dự án tạo việc làm cho người dân địa phương.

Thứ sáu, tạo ra các cơ hội để các bạn trẻ giao lưu và chia sẻ kinh nghiệm với nhau, đồng thời cập nhật các thông tin mới nhất về phát triển kinh tế và xã hội của làng quê.

Thứ bảy, tăng cường khả năng quản lý, tổ chức và triển khai các hoạt động tình nguyện của trí thức trẻ bằng cách hỗ trợ đào tạo các kỹ năng cần thiết như kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng thuyết trình.

Thứ tám, hỗ trợ tài chính cho các hoạt động tình nguyện của trí thức trẻ, đặc biệt là các hoạt động liên quan đến công nghệ và chuyển đổi số, bằng cách tạo ra các quỹ hỗ trợ tình nguyện viên và khuyến khích các tổ chức tài trợ tham gia tài trợ cho các hoạt động tình nguyện này.

Thứ chín, đối với sinh viên, có thể tạo ra các chương trình thực tập và học thực tế liên quan đến các hoạt động tình nguyện, giúp sinh viên trải nghiệm các hoạt động tình nguyện thực tế và định hướng sự nghiệp tương lai của mình.

Cuối cùng, để gắn kết tri thức trẻ trong chuyển đổi số để xây dựng “Làng quê đáng sống”, xây dựng địa phương cần có tinh thần đồng đội, sự tin tưởng và sự kết nối giữa các bạn trẻ. Chỉ khi chúng ta cùng nhau hợp tác và tận dụng lợi thế của mình, làng quê mới có thể phát triển một cách bền vững và tiến bộ trong tương lai.

4.3. Giải pháp thực hiện

• Để có thể áp dụng các hoạt động tình nguyện, trong đó có hoạt động tình nguyện của trí thức trẻ tốt nhất trong điều kiện chuyển đổi số, chúng ta có thể thực hiện:

Thứ nhất, cần có sự định hướng, tạo điều kiện thuận lợi từ các cấp cơ sở Đoàn, Hội trong các hoạt động tình nguyện. Luôn tiên phong, đi đầu và khẳng định vai trò đoàn kết tập hợp thanh niên, có kế hoạch, chính sách hỗ trợ trí thức trẻ trong tình nguyện.

Thứ hai, xây dựng môi trường tình nguyện thân thiện: Có thể sử dụng các nền tảng trực tuyến để kết nối và tạo môi trường để các tình nguyện viên tìm kiếm dự án và nhóm tình nguyện để tham gia. Bên cạnh đó, cần đóng vai trò trung gian giữa các đơn vị tình nguyện và những người có nhu cầu. Ví dụ điển hình ở TP. Hồ Chí Minh thì có cộng động tình nguyện GO VOLUNTEER trên mạng xã hội Facebook.

Thứ ba, khuyến khích sự tham gia của thanh niên và học sinh, sinh viên: Thanh niên và học sinh sinh viên là những người thích hoạt động tình nguyện. Do đó, cần tạo điều kiện để họ tham gia hoạt động giúp đỡ cộng đồng của mình.

Thứ tư, phát triển các hoạt động tình nguyện trong các lĩnh vực có liên quan đến khoa học và công nghệ: Đóng góp làm giàu kiến thức khoa học, nghiên cứu công nghệ nhằm đáp ứng với sự phát triển công nghiệp 4.0 đang diễn ra. Gắn với đó có thể tổ chức các sự kiện trực tuyến như các cuộc thi khoa học trực tuyến, các hội thảo khoa học trực tuyến, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm với các bạn trẻ.

Thứ năm, tìm kiếm thông tin và hỗ trợ tài chính từ các tổ chức, công ty, quỹ tài trợ để phát triển hoạt động tình nguyện hiệu quả.

Thứ sáu, xây dựng và bảo vệ những hành động tình nguyện trên mạng xã hội, tạo niềm tin và mục tiêu cho tình nguyện viên. Thực hiện các dự án về khoa học và công nghệ thông qua các nền tảng trực tuyến, truyền hình mạng, video, hình ảnh, cung cấp thông tin về các dự án đang được thực hiện và kết quả đạt được.

Thứ bảy, tăng cường hoạt động phổ biến thông tin, quảng bá cho công chúng về các hoạt động tình nguyện. Tạo ra các nội dung số như video và trình chiếu ảnh để chia sẻ những câu chuyện thành công của các dự án đã thực hiện của đội tình nguyện.

Thứ tám, tạo ra các ứng dụng di động trên các nền tảng khác nhau để giúp đội tình nguyện và các bạn trẻ tiếp cận kiến thức khoa học và công nghệ một cách dễ dàng.

*Để chuyển đổi số, thanh niên Việt Nam, trí thức trẻ cần làm những việc sau:

Thứ nhất, học hỏi và trang bị kiến thức về công nghệ thông tin: Thanh niên, trí thức trẻ cần đầu tư thời gian để khám phá và học hỏi về công nghệ thông tin, lập trình, phát triển ứng dụng web và di động và các công nghệ mới nhất khác.

Thứ hai, tìm hiểu và áp dụng các công nghệ mới: Cần có niềm đam mê khám phá những ứng dụng công nghệ mới nhằm áp dụng chúng vào cuộc sống và công việc, giúp tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả và tạo ra giá trị mới.

Thứ ba, phát triển kỹ năng kỹ thuật số: Có thể tìm kiếm các khóa học kỹ năng số trên mạng như hướng dẫn sử dụng phần mềm văn phòng, thiết kế đồ hoạ, quản lý dữ liệu, marketing trực tuyến,…

Thứ tư, sử dụng các ứng dụng di động: Thanh niên, trí thức trẻ có thể sử dụng các ứng dụng như Google Map, Grab, Foodpanda, bài giảng trực tuyến, theo dõi thông tin tin tức v.v. để giúp tiết kiệm thời gian và tối đa hóa hiệu quả.

Thứ năm, tham gia vào các dự án công nghệ: Có thể tham gia vào các dự án công nghệ với các doanh nghiệp, các nhóm nghiên cứu để cung cấp các giải pháp mới cho thị trường và góp phần tạo ra quảng đường phát triển mới cho đất nước.

Thứ sáu, xây dựng, phát triển và sử dụng các sản phẩm công nghệ tiên tiến: Thanh niên, trí thức trẻ có thể sử dụng các sản phẩm công nghệ như các thiết bị IoT, xe tự hành và các sản phẩm khác để giúp tiết kiệm thời gian, tối ưu hoá công việc và đảm bảo an toàn trong cuộc sống hàng ngày.

Việc thanh niên, trí thức trẻ thực hiện những việc trên sẽ giúp tạo động lực để đóng góp cho sự phát triển của đất nước và mang lại lợi ích cho bản thân cũng như cộng đồng.

4.4. Kiến nghị

Kiến nghị 1: Chính sách đào tạo kỹ năng số, đào tạo thường xuyên. Giáo dục là lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số để đào tạo nguồn nhân lực cho tương lai. Đồng thời, thanh niên, trí thức trẻ cũng chính là đối tượng tham gia và thụ hưởng từ các chính sách về giáo dục. Do đó, để thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động tình nguyện của thanh niên, trí thức trẻ cần tập trung vào lĩnh vực giá dục, đào tạo về kỹ năng số.

Kiến nghị 2: Phát động phong trào chuyển đổi số trong hoạt động tình nguyện của thanh niên, trí thức trẻ. Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ, Đoàn Thanh niên các cấp có vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ thanh niên, trí thức trẻ nâng cao năng lực chuyển đổi số thông qua các phong trào và công tác Đoàn để nhằm phục vụ nâng cao chất lượng hoạt động tình nguyện.

Kiến nghị 3: Xây dựng một hệ thống tài nguyên về công nghệ, chuyển đổi số cho hoạt động tình nguyện. Trung ương Đoàn nên đầu tư xây dựng các tài nguyên công nghệ, công cụ và giải pháp, và chia sẻ tài nguyên này nhiều hơn để giúp các đội hình tình nguyện trong đó bao gồm các thành viên đến từ các ngành nghề và lĩnh vực khác nhau có khả năng tiếp cận và phát triển các sản phẩm và giải pháp tốt hơn.

Kiến nghị 4: Thử nghiệm các chính sách. Quá trình luận hóa các chính sách để tạo điều kiện cho thanh niên chuyển đổi số còn nhiều khó khăn về tốn nhiều thời gian, chi phí và rào cản pháp lý, trong khi đó chuyển đổi số đòi hỏi nguồn tài chính dồi dào để bắt kịp xu hướng công nghệ toàn cầu và cung cấp kịp thời. Do đó, các chiến lược chuyển đổi số đột phá cho thanh niên trí thức nhất là trong hoạt động tình nguyện sẽ cần được thử nghiệm rộng rãi trong những năm tới để tìm ra những mô hình phù hợp, sáng tạo và hiệu quả cao. Hơn nữa, toàn bộ hệ thống chính trị phải thể hiện sự quyết tâm trong quá trình chuyển đổi số và nâng cao kỹ năng số. Các phong trào, hoạt động tình nguyện thúc đẩy chuyển đổi số của thanh niên cần thiết thực, tránh chạy theo kiểu “phong trào” hay “báo cáo”, đặc biệt phải sử dụng các sáng kiến ​​khuyến khích quá trình chuyển đổi số nhưng phải huy động được sự tham gia của người dân, doanh nghiệp, tổ chức của các tổ chức khác, trí tuệ và tài chính từ con người.

5. Kết luận

Đội Trí thức Trẻ TP. Hồ Chí Minh đã thành công trong việc áp dụng chuyển đổi số để giải quyết một số vấn đề đang gặp phải tại cộng đồng nông thôn. Nhờ sự kết hợp giữa ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và hoạt động tình nguyện, đội trí thức trẻ đã giúp cộng đồng trong việc cải thiện môi trường, nâng cao sản xuất nông nghiệp và đảm bảo an toàn cho người dân.

Với kinh nghiệm và bài học rút ra từ thực tiễn trên, việc áp dụng chuyển đổi số để xây dựng các “Làng quê đáng sống” sẽ trở nên dễ dàng hơn. Các giải pháp mới để tăng năng suất, tăng cường quản lý nguồn lực, hay cải thiện môi trường đều có thể được triển khai nếu có sự ứng dụng công nghệ thông tin ở trong đó.

Trong tương lai, kết hợp giữa công nghệ số và tình nguyện, đặc biệt là các hoạt động của đội trí thức trẻ, sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp xây dựng các “Làng quê đáng sống”, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và bảo đảm sự phát triển bền vững của khu vực nông thôn.

Từ đó càng khẳng định vai trò của thanh niên Việt Nam, trí thức trẻ phải đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số này, ứng dụng nó vào thực tiễn để xây dựng đất nước. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Dũng (2022), gửi gắm đến thế hệ thanh niên Việt Nam rằng có lý tưởng lớn, có sứ mệnh cao và niềm tin vào nó sẽ tạo ra sức mạnh tinh thần cho thanh niên. Ngọn cờ cao sẽ hội tụ được mọi thanh niên, đoàn kết được 22 triệu thanh niên Việt Nam và sức mạnh này sẽ là vô địch. Thanh niên Vệt Nam hãy cầm ngọn cờ chuyển đổi số Việt Nam biến Việt Nam thành quốc gia số thịnh vượng. Ngọn cờ này đủ lớn, đủ cao để hội tụ thanh niên. Ngọn cờ này đủ khát vọng để thanh niên sẵn sàng đi đầu, dấn thân, hi sinh. Đất nước đã gọi tên thanh niên trong sự nghiệp giành độc lập, chống ngoại xâm, thống nhất và giữ gìn sự trọn vẹn của đất nước, thì nay đất nước gọi tên thanh niên trong sự nghiệp chấn hưng đất nước.

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Chính phủ (2021). Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021- 2030.
2. Bộ Thông tin và Truyền thông (2020). Cẩm nang chuyển đổi số. NXB Bộ thông tin và Truyền thông.
3. Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2022). Đề án Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022-2030.
4. Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2022). Kế hoạch Tổ chức Mạng lưới Trí thức trẻ tham gia xây dựng nông thôn mới và thành lập 10 Đội hình Trí thức trẻ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho thanh niên, người dân trong Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè năm 2022.